Izrael - podstawowe informacje |
---|
Izrael, oficjalnie Państwo Izrael – kraj w Azji Zachodniej położony na wschodnim brzegu Morza Śródziemnego. Graniczy na północy z Libanem, na północnym wschodzie z Syrią, na wschodzie z Jordanią i na południowym zachodzie z Egiptem. Przylega do niego również Palestyna, czyli Zachodni Brzeg oraz Strefa Gazy kontrolowane przez tymczasową strukturę administracyjną: Palestyńskie Władze Narodowe zwane potocznie Autonomią Palestyńską. Zewnętrzne granice Palestyny są kontrolowane przez władze izraelskie. Izrael pomimo stosunkowo małej powierzchni jest dość zróżnicowany demograficznie. W populacji liczącej 7,66 miliona większość stanowią Żydzi (75,0%). Drugą co do wielkości grupę stanowią Arabowie (20%). Mniejszą grupą etniczną są Samarytanie. Pod względem wyznaniowym w Izraelu występuje duże zróżnicowanie – obok żydów mieszkają również muzułmanie (Arabowie), chrześcijanie i druzowie, jak również inne mniejsze grupy religijne. Współczesne państwo Izrael ma swoje korzenie w Ziemi Izraela (hebr. ארץ ישראל, Erec Jisrael), która przez 3000 lat zajmowała centralne miejsce w judaizmie. Po I wojnie światowej Liga Narodów zgodziła się na stworzenie Mandatu Palestyny pod brytyjskim protektoratem, z celem utworzenia „żydowskiej siedziby narodowej”. W 1947 Organizacja Narodów Zjednoczonych zgodziła się na podział Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. 14 maja 1948 (5 ijar 5708) zgodnie z decyzją ONZ państwo Izrael proklamowało niepodległość, jednak okoliczne państwa arabskie odmówiły zaakceptowania planu i rozpoczęły wojnę. I wojna izraelsko-arabska potwierdziła niepodległość i poszerzyła granice państwa żydowskiego poza zasięg przewidziany przez plan ONZ. Od tamtej pory do dzisiaj Izrael nieustannie tkwi w konflikcie z wieloma ościennymi państwami arabskimi. Przez ten czas prowadził kilka wojen. Od swego powstania granice Izraela ze wszystkimi sąsiednimi państwami były tematem sporów. Jednakże Izrael podpisał traktaty pokojowe z Egiptem i Jordanią, są także czynione wysiłki, by kontynuować proces pokojowy z Palestyńczykami. Izrael jest republiką demokratyczną parlamentarno-gabinetową. Władza wykonawcza spoczywa w rękach premiera, stojącego na czele rządu. Władza ustawodawcza jest podzielona pomiędzy rząd i parlament. Pod względem nominalnej wartości PKB gospodarka państwa znajduje się na 44. miejscu wśród największych gospodarek świata. Izrael zajmuje 15. miejsce w rankingu wskaźnika HDI, wolności prasy i konkurencyjności gospodarczej. Jerozolima jest stolicą państwa (proklamowaną w 1950), siedzibą rządu i największym miastem, podczas gdy finansowym centrum Izraela jest Tel Awiw. Jednakże ostateczny status Jerozolimy jest niewyjaśniony i z tego powodu wiele państw (w tym także i Polska) nie uznaje jej za stolicę Izraela. |
Regiony, miasta, wsie na mapie Izraela |
Al-Malha – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jerozolimy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas I wojny izraelsko-arabskiej, po ataku Sił Obronnych Izraela w dniu 15 lipca 1948. | |
Bajt Safafa – osiedle mieszkaniowe w mieście Jerozolima w Izraelu, znajdujące się na terenie Wschodniej Jerozolimy. | |
Beit Eszel - nieistniejący już kibuc, który był położony na południowy wschód od miasta Beer Szewa, w północnej części pustyni Negew. Został on zniszczony podczas I wojny izraelsko-arabskiej w maju 1948 przez egipskich żołnierzy. Miejsce to zostało zachowane jako symboliczne muzeum i miejsce pamięci. | |
Dystrykt Centralny - jeden z sześciu administracyjnych dystryktów w Izraelu, z powierzchnią ziemi 1 293 km². Zamieszkany przez 1 613 700 mieszkańców. Stolicą dystryktu jest Ramla. | |
Dystrykt Hajfy – jeden z sześciu administracyjnych dystryktów w Izraelu, z powierzchnią ziemi 864 km². Zamieszkany przez 858 000 mieszkańców. Stolicą dystryktu jest Hajfa. | |
Dystrykt Jerozolimy - jeden z sześciu administracyjnych dystryktów w Izraelu, z powierzchnią ziemi 652 km². Zamieszkany przez 851 400 mieszkańców. Stolicą dystryktu jest Jerozolima. | |
Dystrykt Południowy - jeden z sześciu administracyjnych dystryktów w Izraelu, z powierzchnią ziemi 4 478 km². Zamieszkany przez 1 002 400 mieszkańców. Stolicą dystryktu jest Beer Szewa. | |
Dystrykt Tel Awiwu – jeden z sześciu administracyjnych dystryktów w Izraelu. Obejmuje on obszar metropolitalny Gusz Dan o powierzchni ziemi 172 km². Zamieszkany przez 1 227 000 mieszkańców (dane z końca 2008) Stolicą dystryktu jest miasto Tel Awiw-Jafa. | |
Jerozolima – największe miasto Izraela, stolica administracyjna Dystryktu Jerozolimy i stolica państwa Izraela (według izraelskiego prawa). Znajduje się tutaj oficjalna siedziba prezydenta, większość urzędów państwowych, sąd najwyższy, parlament i inne. Organizacja Narodów Zjednoczonych i większość państw nie uznają Jerozolimy jako stolicy Izraela, pozostawiając tę kwestię sporną do wyjaśnienia podczas przyszłych negocjacji izraelsko-palestyńskich. | |
Kannot - wieś położona w samorządzie regionu Be'er Tuvia, w Dystrykcie Południowy, w Izraelu. Leży w północno-zachodniej części pustyni Negew. | |
Romema – osiedle położone w północno-zachodniej części Jerozolimy, w Izraelu. Leży w otoczeniu jerozolimskich osiedli Ramot, Ramat Szlomo, Har Hotzvim, Sanhedria, Kerem Abraham, Geula, Mekor Baruch i Givat Szaul. | |
Saris - nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jerozolimy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas Wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana w dniu 16 kwietnia 1948. | |
Sataf - nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jerozolimy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas I wojny izraelsko-arabskiej, po ataku Sił Obronnych Izraela w dniu 13 lipca 1948. | |
Tel Awiw-Jafa, zwyczajowo nazywane Tel Awiw, jest drugim pod względem wielkości miastem Izraela. Miasto jest położone w Dystrykcie Tel Awiwu na nadmorskiej równinie Szaron leżącej nad Morzem Śródziemnym. Tel Awiw zajmuje powierzchnię 51,8 km², będąc największym i najludniejszym miastem obszaru metropolitalnego Gusz Dan. Miasto jest zarządzane przez władze miejskie Tel Awiwu-Jafy, na czele których stoi burmistrz Ron Huldai. | |
Jeziora i rzeki na mapie Izraela |
Aleksander – rzeka w Izraelu. Bierze początek w górach Samarii, uchodzi do Morza Śródziemnego w okolicy miasta Natania. Długość rzeki wynosi około 45 km. Większość biegu rzeki znajduje się w dolinie Chefer. Dopływami rzeki są rzeki Schem, Taanim, Ometz, Bachan, Awichajl, Achzaw. | |
Ayalon (hebr. נחל איילון, Nahal Ayalon, arab. وادي المصرارة, Wadi Musrara) – rzeka w centralnej części Izraela, mająca swoje źródła w Górach Judzkich w rejonie arabskiej wioski Bajtunija, na południe od miasta Ramallah. Przepływa przez Dolinę Ayalon oraz Równinę Szaron i ma swoje ujście w mieście Tel Awiw do rzeki Jarkon. Rzeka ma długość 50 km. W okresie letnim często wysycha. | |
Jezioro Tyberiadzkie jest największym jeziorem słodkowodnym Izraela, położonym na północy kraju w Galilei. Niektórzy nazywają je morzem, jednak w rzeczywistości jest to jezioro przepływowe, przez które przepływa rzeka Jordan, która wraz z jeziorem stanowi podstawowe źródło wody dla Izraela. System wodnych rurociągów transportuje wodę z północy kraju na południe z Jeziora Tyberiadzkiego aż na pustynię Negew. | |
Jordan (hebr. נהר הירדן, nehar hayarden, arab. نهر الأردن, nahr al-urdun) – rzeka na Bliskim Wschodzie płynąca rowem Jordanu do Morza Martwego. Rzeka przepływa lub graniczy z Libanem, Izraelem i Jordanią. Rzeka Jordan ma długość 251 km. Jej źródła znajdują się na terytorium Libanu w górach Antylibanu. Posiada cztery dopływy: rzeka Hasbani, która spływa z Libanu. rzeka Banias, która jako potoki spływa z góry Hermon (2814 m n.p.m.). rzeka Dan, również spływa ze zboczy góry Hermon (2814 m n.p.m.). | |
Kiszon – rzeka w północnej części Izraela, przepływająca przez miasto Hajfa i uchodząca do Morza Śródziemnego. Długość rzeki: 13 km. Rzeka jest mocno zanieczyszczona przez znajdujący się wokół Hajfy przemysł cieżki i chemiczny. Wypływa z pagórków niedaleko Taanachu, płynie w kierunku północno-zachodnim przez równinę Jizreel, (Ezdrelon), przeciska się przez wąski wąwóz między Górą Karmel a odnogą wzgórz Galilei, po czym wpływa na równinę Akko (Akra) i wpada do Morza Śródziemnego. | |
Inne miejsca na mapie Izraela |
Bloomfield Stadium jest stadionem w Izraelu, w mieście Tel Awiw-Jafa. Powstał on w 1962 roku. Na tym stadionie swoje mecze rozgrywają drużyny Ligat ha'al – Hapoel Tel Awiw, Maccabi Tel Awiw oraz Bnei Yehuda Tel Awiw. Stadion może pomieścić 14 413 widzów. Loża dla VIP-ów zajmuje 340 miejsc, zaś dla dziennikarzy przeznaczonych jest kolejnych 52 miejsc. | |
Krater Ramon - jedna z najbardziej spektakularnych formacji geologicznych na pustyni Negew w Izraelu. Krater powstał w wyniku erozji ziemi. Jego długość wynosi 40 km, a szerokość 9 km a głębokość 300 m. Jego znaczną część obejmuje Rezerwat Przyrody Ramon. Jedyną miejscowością w okolicy jest Mitzpe Ramon. | |
Pomnik Kennedy'ego, znajduje się przy moszawie Amminadav, na południowy zachód od Jerozolimy, w Izraelu. Pomnik jest poświęcony pamięci prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Fitzgeralda Kennedy'ego, który został zamordowany w dniu 22 listopada 1963. Pomnik, o wysokości 60 metrów, ma kształt ściętego pnia drzewa, co symbolizuje przecięte krótkie życie prezydenta. Inni wskazują, że pomnik ma kształt wulkanu, co symbolizuje siłę i energię prezydenta. | |
Ramat Gan Stadium stadion piłkarski, położony w mieście Ramat Gan, Izrael. Oddany został do użytku w 1950 roku. Od tego czasu swoje mecze na tym obiekcie rozgrywa reprezentacja Izraela w piłce nożnej. Jego pojemność wynosi 41 583 miejsc. | |
Stadion HaMoszawa (hebr. אצטדיון המושבה, Itztadion HaMoszawa) – stadion piłkarski w miejscowości Petach Tikwa w Izraelu. Został otwarty w 2011 roku po dwóch latach budowy. Pojemność stadionu to 11 500 miejsc. Na stadionie swoje mecze domowe rozgrywają miejscowe kluby Hapoel Petach Tikwa oraz Maccabi Petach Tikwa. Jako część większego parku sportowego w nowej strefie przemysłowej miasta, kompleks również pochwalić wielofunkcyjną arenę na 3 000 miejsc i sztucznymi polami treningowymi z murawą. | |