| Regiony, miasta, wsie na mapie Rosji (pierwsze 250 pozycji) |
|---|
| Abdulino – miasto w południowej Rosji, w pobliżu granicy między Europą, a Azją, na terenie obwodu orenburskiego. Znajduje się na terenie rejonu abdulińskiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży nad rzeką Tiris i liczy 20 922 mieszkańców. Miasto zostało założone przed 1795 rokiem, prawa miejskie od roku 1923. |  |
| Abińsk – miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu abińskiego. Miasto położone nad rzeką Abin (lewy dopływ rzeki Kubań) na Nizinie Kubańsko-Przyazowskiej, przy autostradzie Krasnodar-Anapa, 80 km od Krasnodaru, 12 km od Krymska. W II wieku naszej ery wymieniane jest miasto Abin nad rzeką o tej samej nazwie. Miasto założone jako Abinskaja w 1836 po deportacji w 1834 osiadłych tu Czerkiesów do Turcji. | |
| Aginskoje - ros. Агинское - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, stolica dawnego Agińsko-Buriackiego Okręgu Autonomicznego, włączonego 1 marca 2008 roku w skład Kraju Zabajkalskiego. Założone w 1811 roku, zamieszkuje je obecnie 12,6 tys. mieszkańców (dane z 2005 roku). Do dnia 29 lutego 2008 roku było jedyną stolicą podmiotu Federacji Rosyjskiej nieposiadającą statusu miasta. | |
| Ajchał - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji w ułusie mirnińskim. Leży na Płaskowyżu Wilujskim, ok. 400 km na południowy zachód od Mirnego, 16 tys. mieszkańców. Ośrodek regionu wydobycia diamentów, lotnisko. Osiedle założone w 1962 r. po odkryciu komina kimberlitowego z dużą zawartością diamentów. Komin ten nazwano Ajchał, co w języku jakuckim oznacza sława. W sierpniu 1978 r. w okolicach osiedla (ok. | |
| Alejsk - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Ałtajskim, centrum administracyjne rejonu alejskiego. Miasto położone jest nad rzeką Alej, prawym dopływem Obu, 125 km na południowy zachód od Barnaułu. Założone w 1913 roku koło wsi Małopaniuszewa (Малопанюшева) jako stacja kolejowa na linii Nowonikołajewsk - Siemipałatińsk. W latach 1926-1938 osiedle typu miejskiego, od stycznia 1939 status miasta. | |
| Aleksandrowsk Sachaliński - miasto w Rosji, w obwodzie sachalińskim, nad Cieśniną Tatarską. Około 12,2 tys. mieszkańców. Założone w roku 1869, prawa miejskie otrzymał w 1917 roku. W roku 1896 władze carskie zgodziły się na utworzenie parafii katolickiej dla Polaków-zesłańców na Sachalinie. Kościół wznieśli w roku następnym katorżnicy polscy. W 1909 roku odwiedził ją biskup sufragan mohylewski Jan Cieplak. | |
| Ałagir — miasto w Rosji, w położonej na północnym Kaukazie Republice Północnej Osetii-Alanii, ośrodek administracyjny rejonu ałagirskiego. Miasto liczy 20.281 mieszkańców, położone jest rzeką Ardon, 54 km na zachód od Władykaukazu. Ałagir został założony w 1850 r. przy kopalni srebra i ołowiu. Prawa miejskie uzyskał w roku 1938. Zmiany liczby mieszkańców: 1959 - 14.700 1970 - 18.200 1979 - 19.000 1989 - 21.100 1996 - 24.500 2000 - 23.100 2004 - 21.000 2005 - 20.500 | |
| Ałdan - miasto w Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu ałdańskiego. Leży w Górach Ałdańskich, ok. 420 km na południowy zachód od Jakucka, współrzędne geograficzne 58°36′N 125°23′E / 58.6, 125.38333333333{{#coordinates:58|36|N|125|23|E||| | |name= Ałdan (miasto) }}, 24 tys. mieszkańców, główny ośrodek regionu wydobycia złota i miki, przemysł spożywczy, metalowy, materiałów budowlanych, węzeł komunikacyjny na Magistrali Amursko-Jakuckiej, lotnisko. Osiedle założone w 1923 r. | |
| Amga – wieś w północno-wschodniej Syberii, centrum administracyjne ułusu amgińskiego w rosyjskiej republice Jakucji. Liczy 6359 mieszkańców. Położona jest na rzeką Amga, 200 km na południe od Jakucka. Nazwa pochodzi od nazwy przepływającej przez wieś rzeki, której nazwa pochodzi od słowa амнга które w języku ewenkijskim oznacza wąwóz. | |
| Anadyr – miasto w Rosji na Nizinie Anadyrskiej, stolica Czukockiego Okręgu Autonomicznego. Leży u ujścia rzeki Anadyr, pomiędzy zatokami Onemen i Liman Anadyrski, 10.9 tys. mieszkańców, głównie Rosjan i Czukczów, port morski przy Północnej Drodze Morskiej, port lotniczy, klimat morski, polarny – średnia temperatura w styczniu -20°С, a w lipcu około 10°С. W pobliżu miasta znajdują się złoża węgla brunatnego i złota. Miejscowość założona przez Dieżniewa w 1648 roku jako Anadyrsk, od 1889 r. | |
| Apatyty - miasto w Rosji, w obwodzie murmańskim, nad jeziorem Imandra. Czwarte co do wielkości miasto za północnym kołem biegunowym. Liczy około 63,3 tys. mieszkańców. Tworzy miejski okręg, do którego oprócz miasta wchodzi osiedle Drelich-warga i stacja Chibiny. Rozmieszczony na Półwyspie Kolskim, pomiędzy jeziorem Imandra i górskim masywem Chibiny na lewym brzegu rzeczki Biała. Kolejowa stacja na linii Murmańsk — Biełomorsk (Październikowa kolej). | |
| Aprielewka – miasto w Rosji w obwodzie moskiewskim, 42 km od Moskwy, przy linii kolejowej Moskwa-Kijów. Wieś założona w 1899 (nazwa pochodzi od rosyjskiej nazwy aпрель, oznaczającej kwiecień), od 1935 osiedle typu miejskiego, prawa miejskie od 1961. W 1989 ponad 21,1 tys. mieszkańców, w 2005 – 18,4 tys. , powierzchnia 9,9 km². W mieście rozwinięty przemysł chemiczny, znajdowała się tu m. in. | |
| Apszerońsk - miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu apszerońskiego. Miasto położone nad rzeką Pszechą, lewym dopływem rzeki Biełej, w dorzeczu rzeki Kubań, 357 km na południowy wschód od Krasnodaru, 43 km od Biełorieczieńska i 5 km od granicy Adygei. Miejscowość powstała jako stanica w 1863 przy obozie apszerońskiego pułku armii rosyjskiej (nazwa Apszerońsk od portu z czasów pochodu cara Piotra I z lat 1722-1723). Od 1947 status miasta. | |
| Archangielsk – miasto w Rosji, stolica obwodu archangielskiego. Ludność: 342,8 tys. (2010). Mężczyzn: 45,0%, kobiet: 55,0%. Miasto położone u ujścia rzeki Dwiny, 40-45 km od miejsca, gdzie wpada do Morza Białego. Terytorium okręgu miejskiego (rejonu) Miasto Archangielsk pokrywa 29 442 ha. Archangielsku znajdują się również władze rejonu primorskiego. Miejskie nabrzeża przeciągnięte są wzdłuż rzeki na 35 km. | |
| Arszan - miejscowość balneologiczna i klimatologiczna w rejonie tunkińskim w Sajanach w Buriacji. Położona jest ona na wysokości 900 m n.p.m. u podnóża Golców Tunkińskich, 120 km od stacji kolejowej Kułtuk. W osadzie mieści się Chojmorski dacan (klasztor) buddyjski. Niedaleko miejscowości znajdują się węglanowe źródła mineralne, które zostały odkryte ok. 1900 r. przez miejscowych myśliwych. W pobliżu Arszan na rzece Kyngarga zlokalizowanych jest 12 wodospadów, z których największy ma 8 m. | |
| Barsowo - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, we wchodzącym w skład tego państwa Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze, położonym na zachodniej Syberii. Osada liczy 5.598 mieszkańców, głównie Rosjan i innych europejskich osadników. Niewielki udział w populacji miasta mają też rdzenni mieszkańcy Okręgu - Chantowie i Mansowie. | |
| Beriozowskij - miasto w Federacji Rosyjskiej, w bezpośrednim podporządkowaniu obwodu swierdłowskiego. W 2006 roku miasto liczyło 47,0 tys. mieszkańców, a wraz z ludnością w podporządkowanych miejscowościach - 63,6 tys. Położone nad rzeką Beriozowką, dopływem Pyszmy w odległości 13 km od Jekaterynburga. Słynie z wydobycia złota. | |
| Biełogorsk - daw. Karasubazarmiasto w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie amurskim, nad Tomem, 108 km od Błagowieszczeńska. Centrum administracyjne rejonu biełogorskiego Miasto założone w 1860 roku, a prawa miejskie nadano w 1926. Około 67,4 tys. mieszkańców. W mieście znajduje się stacja kolejowa Biełogorsk. | |
| Biełojarski - miasto w Rosji, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze, ośrodek administracyjny Rejonu Biełojarskiego. Sam Biełojarski administracyjnie nie wchodzi jednak w skład Rejonu, stanowiąc miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Miasto leży nad rzeką Kazym i liczy mieszkańców 19.516. Założone zostało w 1969 r. w związku z eksploatacją złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, prawa miejskie od roku 1988. | |
| Biełorieczieńsk – miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu biełorieczieńskiego. Miasto położone jest nad rzeką Biełą, 90 km od Krasnodaru i 12 km od Majkopa, przy linii kolejowej Armawir-Tuapse, na przedgórzu. Miejscowość założona w 1863 przez kozaków kubańskich, od 1958 status miasta. | |
| Bieriezniki – miasto w Rosji, w Kraju Permskim, na lewym brzegu Kamy. W 2010 roku liczyło ok. 156,5 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłu chemicznego (m. in. produkcja sody, nawozów sztucznych, amoniaku, saletry amonowej, saletry sodowej, gąbki tytanowej oraz farb i barwników), elektrotechnicznego, metalowego, lekkiego, spożywczego i materiałów budowlanych, w mieście działa także port rzeczny. | |
| Bikin - miasto w Rosji, w Kraju Chabarowskim, centrum administracyjne rejonu bikińskiego. Położony jest na prawym brzegu rzeki Bikin, dopływu Ussuri, 223 km od Chabarowska, przy granicy z Chinami. Miejscowość powstała w roku 1885 w związku z budową w latach 1884-1887 linii kolejowej Władywostok-Chabarowsk. Status miasta od 1938 roku. | |
| Bilibino - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Czukockim Okręgu Autonomicznym, ośrodek administracyjny rejonu bilibińskiego. Leży w dorzeczu rzeki Mały Aniuj, około 630 km na północny zachód od Anadyru, współrzędne geograficzne 68°03′N 166°27′E / 68.05, 166.45{{#coordinates:68|03|N|166|27|E||| | |name= Bilibino }}, 6 tys. mieszkańców. Ośrodek regionu wydobycia złota, przemysł materiałów budowlanych, zakłady remontowe obsługujące kopalnie złota, w pobliżu Bilibińska Elektrownia Atomowa. | |
| Birobidżan - miasto w azjatyckiej części Rosji, położone na Dalekim Wschodzie. Stolica Żydowskiego Obwodu Autonomicznego w Kraju Chabarowskim, położona jest między rzekami Bira i Bidżanem, blisko granicy chińsko-rosyjskiej i szlaku Kolei Transsyberyjskiej. Miasto założone zostało w 1915 roku, jako stacja kolejowa Birobidżan, prawa miejskie otrzymało w 1937 roku. Węzeł komunikacyjny. Miasto posiada Żydowski Teatr Dramatyczny oraz muzeum. | |
| Bodajbo - miasto w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie irkuckim, ośrodek administracyjny rejonu bodajbińskiego. Leży na południu Wyżyny Patomskiej, na prawym brzegu Witimu, ok. 980 km na północny wschód od Irkucka. Ośrodek regionu wydobycia złota (leńsko-witimski okręg złotonośny), przemysł spożywczy, drzewny, maszynowy, port rzeczny. Założone w 1864 r. jako ośrodek wydobycia złota, w 1912 r. miały tu miejsce krwawo stłumione strajki robotnicze, prawa miejskie w 1925 r. | |
| Bujnaksk (ros. Буйна́кск, wcześniej Temir-Chan-Szura) - miasto w Rosji, w prowincji Dagestan. Miasto zostało założone w 1834 r. W 1920 r. było siedzibą władz Republiki Górskiej Północnego Kaukazu. W maju 1970 r. Bujnaksk nawiedziło trzęsienie ziemi. W Rosji, w 1999 roku doszło do serii zamachów bombowych na budynki mieszkalne, związanych z wybuchem drugiej wojny czeczeńskiej. | |
| Buturlinowka - rosyjskie miasto położone w obwodzie woroneskim. Buturlinowka prawa miejskie otrzymała w roku 1917. Miasto znajduje się na północnych obrzeżach Kalackiego Wzgórza, nad rzeką Osered, 180 km na południowy wschód od Woroneża. Posiada własny dworzec kolejowy. Miasto zostało założone w 1740, właśnie wtedy cesarzowa Elżbieta Romanowa podarowała tą ziemie generałowi-feldmarszałkowi A. B. Buturlinowi. | |
| Chabarowsk – miasto w Rosji, położone w południowo-wschodnim regionie azjatyckiej części tego kraju, nad Amurem w pobliżu ujścia rzeki Ussuri. Stolica Kraju Chabarowskiego, 606 tys. mieszkańców. Współrzędne geograficzne: 48°25′ N 135°07′ E. Chabarowsk jest największym ośrodkiem przemysłowym Rosji na Dalekim Wschodzie. Przemysł maszynowy, elektrotechniczny, petrochemiczny, farmaceutyczny, drzewny, materiałów budowlanych, odzieżowy i spożywczy. | |
| Chandyga - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu tompońskiego. Leży na wschodnim krańcu Niziny Środkowojakuckiej, na prawym brzegu Ałdanu, ok. 300 km na wschód od Jakucka, 10 tys. mieszkańców, przemysł materiałów budowlanych, spożywczy, muzeum geologiczne, przystań rzeczna. Leży na drodze z Jakucka do Magadanu. | |
| Charp - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, we wchodzącym w skład tego państwa Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym, położonym w północno-zachodniej Syberii. Osada liczy 7.153 mieszkańców, głównie Rosjan i innych europejskich osadników. Niewielki udział w populacji miasta mają też rdzenni mieszkańcy Okręgu - Nieńcy. | |
| Chasawjurt - miasto w Rosji, stolica rejonu chasawjurckiego. W 2006 roku miasto liczyło 125 tysięcy mieszkańców. Miejscowość została założona w 1836 roku jako osada wojskowa, prawa miejskie posiada od 1931 roku. W 1996 podpisano tutaj rozejm rosyjsko-czeczeński. W mieście znajduje się kombinat zakładów żywnościowych oraz zakłady odzieżowe i meblowe oraz neobizantyjska cerkiew Ikony Matki Bożej Znak. | |
| Chatanga – wioska znajdująca się przy rzece Chatanga, na półwyspie Tajmyr, w Kraju Krasnojarskim, w azjatyckiej części Rosji. Jest to jedna z najbardziej wysuniętych na północ miejscowości w tym kraju. Położona jest 30 m nad poziomem morza. Liczba ludności wynosi ok. 3450 mieszkańców (według spisu z roku 2002). Wyraz chatanga oznacza wielką rzekę w lokalnym języku ewenkijskim. Osadnictwo w tej okolicy istnieje od XVII wieku. Obsługiwane jest ono przez Lotnisko Chatanga. | |
| Czajkowski − miasto w Rosji, w Kraju Permskim, nad rzeką Kamą. Około 85,6 tys. mieszkańców. Założone w 1955 roku, prawa miejskie posiada od roku 1962. Nazwa pochodzi od nazwiska rosyjskiego kompozytora Piotra Czajkowskiego, urodzonego w pobliskim mieście Wotkińsku. Znajduje się tu kompleks skoczni narciarskich Snieżynka (K125, K95 i K65). | |
| Czapajewsk, – miasto w Rosji, w obwodzie samarskim, nad rzeką Czapajewką dopływem Wołgi. Powstało wokół zakładów produkujących materiały wybuchowe. Pierwotnie osada nosiła nazwę Iwaszczenkowo. W 1919 otrzymała prawa miejskie jako Trock przemianowane w 1929 roku na Czapajewsk na cześć sowieckiego dowódcy wojskowego Czapajewa. | |
| Czebarkul – miasto o znaczeniu obwodowym w Rosji, w obwodzie czelabińskim, u podnóży Gór Ilmeńskich, na wschodnim brzegu jeziora Czebarkul, siedziba administracyjna rejonu czebarkulskiego. W 2010 roku liczyło ok. 43 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłu urządzeń dźwigowych i transportowych oraz metalurgicznego. W pobliżu miasta znajduje się kurort klimatyczny Kisieczag. | |
| Czechow - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, 60 km na południe od Moskwy. Centrum administracyjne rejonu czechowskiego. W 2005 roku liczyło 76,0 tys. mieszkańców. W mieście znajduje się antybalistyczny radar wczesnego ostrzegania, wchodzący w skład moskiewskiego systemu obrony antybalistycznej oraz stacja kolejowa na linii Moskwa - Tuła. | |
| Czokurdach - osiedle typu miejskiego w Rosji, ośrodek administracyjny ułusu ałaichowskiego. Miejscowość leży na Nizinie Jańsko-Indygirskiej nad Indygirką. Przemysł spożywczy (mięsny), przystań rzeczna, lotnisko, stacja meteorologiczna. W pobliżu znajdowano kości mamutów. Osiedle szybko się wyludnia, podobnie jak cały ułus, na terenie którego leży. W 2002 r. Czukurdach liczył już tylko 2.591 mieszkańców, podczas gdy jeszcze w 1989 r. - 3.845 | |
| Czuchłoma – niewielkie miasto w środkowej części europejskiej Rosji, na terenie obwodu kostromskiego. Czuchłoma leży na terenie rejonu czuchłomskiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży nad brzegiem Jeziora Czuchłomskiego i liczy 5.480 mieszkańców. Miasto zostało założone w 1381 r. , prawa miejskie uzyskało w roku 1778. | |
| Czulman - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji. Leży na południowym krańcu Gór Ałdańskich u podnóża Gór Stanowych, nad rzeką Czulman, ok. 40 km na północny wschód od Neriungri, 17 tys. mieszkańców, ośrodek wydobycia węgla kamiennego, port lotniczy. Przez Czulman przebiega Magistrala Amursko-Jakucka. | |
| Czystopol — miasto w Rosji. Centrum administracyjne rejonu czystopolskiego w Tatarstanie. Prawa miejskie uzyskał w 1781 roku. Miasto leży na lewym brzegu Kamy, 125 km na północ od stacji kolejowej Nurłat. Liczy 61,0 tys. mieszkańców. Zajmuje powierzchnię 6,8 km². Węzeł drogowy na trasie R239. Skład narodowościowy: Rosjanie (65,8%), Tatarzy (30,2%), Czuwasze (2,1%). | |
| Derbent - miasto w Dagestanie, najdalej na południe położone miasto Rosji, między Morzem Kaspijskim a odległym 3 km Kaukazem. Około 100 tys. mieszkańców. Przez miasto przebiega droga i kolej do Baku. Nazwa miasta pochodzi z perskiego دربند (Darband) oznaczającego zamknięte wrota i weszła do użycia na przełomie V i VI wieku, po relokacji miasta przez Kawada I, pochodzącego z perskiej dynastii Sasanidów. Po wybudowaniu murów miasto broniło północnych granic Persji. | |
| Dmitrów – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, port na kanale Moskiewskim, położony 65 km od Moskwy, 62 tysiące mieszkańców. Miasto zostało założone w 1154 roku przez kniazia Jurija Dołgorukiego. W XIII wieku gród dwukrotnie został napadnięty przez Tatarów. Od 1360 miasto należało do księstwa moskiewskiego. W czasie wielkiej smuty miasto zajęte przez Polaków. W maju 1609 roku pod Dmitrowem wojewoda Michaił Skopin-Szujski rozbił wojska drugiego Łżedymitra. | |
| Dobrowolsk – wieś w powiecie krasnoznamieńskim w obwodzie kaliningradzkim w Rosji. Miejscowość położona około 12 km na północ od Niestierowa i 15 km na południe od Krasnoznamienska. Miejscowość została założona w miejscu starszej osady handlowej powstałej wokół istniejącego tam niegdyś pruskiego grodu. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1519 roku. W 1725 roku król pruski Fryderyk I nadał wsi prawa miejskie. | |
| Dołgoprudnyj - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, położone ok. 20 km na północ od centrum Moskwy. Nazwa pochodzi od rosyjskiego Долгий пруд, w dosłownym przekładzie Długostawie. Długi i wąski staw znajduje się w północno-wschodniej części miasta. Miasto ma powierzchnię 20.7 km² według danych ze spisu ludności w 2002 liczyło 68 792 mieszkańców, według szacunków na rok 2008 - 80 457. W miejscu Dołgoprudnego w XVII wieku istniała osada Winogradowo. | |
| Domodiedowo - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim położone 37 km na południe od Moskwy. Miejscowość założona w 1900 roku w związku z powstaniem linii kolejowej, w sąsiedztwie wsi Domodiedowo wymienianej już w 1410 roku. Prawa miejskie od 1947. W 1962 kilka kilometrów od miasta otwarto tu największy w ZSRR port lotniczy, znany jako Moskwa-Domodiedowo (wraz z lotniskami Szeremietiewo i Wnukowo należy do Moskiewskiego Węzła Lotniczego). | |
| Donieck (do 1955 Gundorowka) - miasto w południowej Rosji, w obwodzie rostowskim, przystań nad Dońcem. Założony przez dońskich kozaków w 1681 jako osada Gundorowka. Od 1945 - obóz roboczy, a od 1951 - miasto Gundorowka. W 1955 r. zmieniło nazwę na Donieck, nazwę miasto zawdzięcza lokalizacji nad Dońcem. Powierzchnia 11 000 ha. Ludności 50,8 tys (2008). | |
| Dorohobuż – miasto w obwodzie smoleńskim Federacji Rosyjskiej, położone nad Dnieprem. Ludność 12 250 (2002). Miasto powstało w średniowieczu u stóp grodu, strzegącego od wschodu podejścia do Smoleńska. Od XIV wieku należało do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1508 zostało podbite przez Wielkie Księstwo Moskiewskie. W 1619 mocą rozejmu w Dywilinie powróciło wraz z województwem smoleńskim do Rzeczypospolitej. W 1632 roku przeglądu jej umocnień dokonał wojewoda Aleksander Korwin Gosiewski. | |
| Dudinka – miasto w azjatyckiej części Rosji, ośrodek administracyjny dawnego Tajmyrskiego (Dołgańsko-Nienieckiego) Okręgu Autonomicznego, w Kraju Krasnojarskim, nad Dudinką i Jenisejem. Około 25,1 tys. mieszkańców. Dudinka została założona w 1667 r. , a prawa miejskie uzyskała w 1951 r. W Dudince znajduje się port morski usytuowany w dolnym biegu Jeniseju. Jest to najbardziej wysunięty na północ port morski w Rosji i zarazem nejwiększy na Syberii. | |
| Dzierżyńsk, do 1929 Rastiapino — miasto w Rosji (część europejska), w obwodzie niżnonowogrodzkim, port śródlądowy nad Oką. Około 255,7 tys. mieszkańców. Duży ośrodek przemysłowy. Głównie przemysł chemiczny, także maszynowy, drzewny, materiałów budowlanych i spożywczy. Nowojorski Instytut Blacksmith uznał Dzierżyńsk za drugie, zaraz po Czarnobylu, najbardziej zanieczyszczone miejsce na Ziemi. Ten niechlubny fakt odnotowany jest także w Księdze rekordów Guinnessa. | |
| Fokino – (ros. Фо́кино, Szkotowo-17, Tichookieanskij) miasto zamknięte w Rosji, w kraju nadmorskim, pomiędzy Władywostokiem, a Nachodką. Liczy około 26 tys. mieszkańców. Fokino jest miastem zamkniętym, ze względu na to, że znajduje się tu baza Rosyjskiej Floty Pacyfiku. Cudzoziemcy, na wjazd do miasta, potrzebują specjalnego pozwolenia. Natomiast wyspy Putyatin i Askold, należące do części administracyjnej miasta są otwarte dla turystów. Putyatin odwiedza około 2000 turystów rocznie. | |
| Friazino – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, 25 km na północny wschód od Moskwy. Miasto położone jest nad rzeką Lubosiejewką. W 2009 liczyło 52 980 mieszkańców. Prawa miejskie posiada od 1951. Friazino jest centrum radzieckiej i rosyjskiej elektroniki mikrofalowej. Postanowieniem prezydenta Rosji w 2003 r. Friazino otrzymało status miasta nauki (naukograda). | |
| Gagarin – miasto w Rosji, w obwodzie smoleńskim, stolica rejonu gagarińskiego. Leży nad rzeką Gżać w odległości ok. 180 km od Moskwy i ok. 220 km od Smoleńska. Miasto liczy 27 800 mieszkańców. Założone w 1719 roku jako Gżatsk, uzyskało prawa miejskie w roku 1776. Obecna nazwa została nadana miastu w 1968 roku na cześć urodzonego w pobliskiej wsi Kłuszyn pierwszego radzieckiego kosmonauty, Jurija Gagarina. W Gżatsku urodzili się: Andriej Tichonow - matematyk Wacław Kowalski - aktor | |
| Galicz – niewielkie miasto w środkowej części europejskiej Rosji, na terenie obwodu kostromskiego. Galicz leży na terenie rejonu galickiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży nad brzegiem Jeziora Galickiego i liczy 18 542 mieszkańców. Galicz został założony w 1158 r. , a prawa miejskie posiada od roku 1778. | |
| Gatczyna — miasto w Rosji, w centralnej części obwodu leningradzkiego, 45 km na południowy zachód od Petersburga. Centrum administracyjne rejonu gatczyńskiego. Pierwsze wzmianki z 1499. Prawa miejskie 11 listopada 1796. Powierzchnia miasta wynosi 29 km². 89,1 tys. mieszkańców (2007). Znajduje się tu pałac cara Pawła I, pochodzący z XVIII wieku. | |
| Gdow – miasto w Rosji, u ujścia rzeki Gdowki do jeziora Pejpus, na północ od Pskowa. Założone w XIV wieku jako wysunięta placówka dla Pskowa, w latach 1431–1434 wybudowano tam fortecę, której ruiny można oglądać do dziś. Atakowana kilkakrotnie przez Szwedów i Polaków w czasie kilku toczących się tu wojen, ostatecznie od 1617 w granicach Rosji. Prawa miejskie od 1780. | |
| Gelendżyk - miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, popularny kurort na kaukaskim wybrzeżu Morza Czarnego. Miasto położone 25 km na południowy wschód od Noworosyjska, nad Zatoką Gelendżycką. 3 tysiące lat p.n.e. pierwsze osadnictwo w tym rejonie, po którym pozostały ślady w postaci megalitycznych dolmenów. W IV wieku n.e. nad zatoką założona została grecka osada handlowa Torik, potem miasta bizantyjskie Pagry i Jeptała. | |
| Gieorgijewsk, Georgijewsk – miasto w Rosji, w Kraju Stawropolskim, nad rzeką Podkumok, siedziba administracyjna rejonu gieorgijewskiego. W 2010 roku liczyło ok. 72,1 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłu metalowego, elektronicznego, biochemicznego, lekkiego i spożywczego, węzeł kolejowy. W mieście znajdują się m. in. zabytkowe budynki Gieorgijewskiego Towarzystwa Kredytowego, filii Azowsko-Czarnomorskiego Banku Handlowego, rady miasta (XIX w. ), a także cerkiew św. | |
| Goriaczij Klucz, Goriaczy Klucz - miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim. Kurort balneologiczny od 1864 - jeden z najstarszych na Kaukazie. Przez teren miasta przechodzi droga Krasnodar-Dżubga, a położone jest 42 km od Krasnodaru i 67 km od Dżubgi. Znajduje się tu też stacja kolejowa przesiadkowa z Krasnodaru i Tuapse nad wybrzeże Morza Czarnego. Kurort powstał w 1864 roku jako szpital wojenny, od 1965 status miasta. | |
| Gorniak - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Ałtajskim, centrum administracyjne rejonu łoktiewskiego. Miasto położone jest nad rzeką Zołotucha, dopływem Aleja, 360 km na południowy zachód od Barnaułu. Założone w XVIII wieku jako wieś Zołotucha (Золотуха), w 1942 przemianowane na osiedle Gorniak, od 1946 osiedle typu miejskiego, a w 1969 nadano prawa miejskie. Rozwój miasta związany jest z wydobyciem i obróbką rud metali. | |
| Griazowiec − miasto w Rosji. Znajdował się tutaj w okolicach Wołogdy obóz internowania. Byli do niego transportowani więźniowie polityczni okresu II wojny światowej. W 1940 roku wywożeni z obozów w Starobielsku, Ostaszkowie i Kozielsku byli polscy oficerowie - towarzysze oficerów zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Kalininie. 15px Osobny artykuł: Zbrodnia katyńska. W Griazowcu ma się zaczynać Gazociąg Północny (Nord Stream). | |
| Gulkiewiczi - miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu gulkiewiczskiego. Miasto położone na lewym brzegu rzeki Kubań, 5 km od jej koryta, 150 km od Krasnodaru. Osiedle powstało w 1875 przy stacji kolejowej Gulkiewiczi (nazwa pochodzi od właściciela miejscowych dóbr N. W. Gulkiewicza). Status miasta od 1961. W mieście istnieje jedyny w Rosji bank genów roślin im. Wawiłowa. | |
| Gurjewsk, miasto w obwodzie kaliningradzkim, położone 7 km na płn. od Kaliningradu. Stolica rejonu gurjewskiego. Liczba mieszkańców - 11,2 tys. osób (2005). Średniowieczne Neuhausen było własnością kapituły sambijskiej, która wybudowała tu zamek przypuszczalnie w pierwszych latach XIV wieku. Zamek ten po 1525 był letnią rezydencją księcia Albrechta. Zamek w znacznej części zachował się do czasów współczesnych, podobnie jak gotycki kościół parafialny, od XVI w. | |
| Gusinooziorsk - niegdyś miasto, a obecnie osiedle typu miejskiego w Azji, położone na terytorium Buriacji w Rosji. Leży na północnowschodnim brzegu Jeziora Gęsiego w kotlinie gusinoozierskiej. Centrum rejonu selengijskiego Buriacji. 25 400 mieszkańców w 2005. Założony w 1939 pod nazwą Szachty (Шахты, po polsku Kopalnie) w wyniku otwarcia wydobycia w miejscowym złożu węgla brunatnego. W 1953 uzyskał prawa miejskie i nastąpiła zmiana nazwy na aktualną. | |
| Guś Chrustalny, miasto w Rosji, w obwodzie włodzimierskim, centrum administracyjne rejonu guś-chrustalnego, ludność: 64,9 tys. mieszkańców, miasto położone nad rzeką Gus, w odległości 63 km od Włodzimierza. Guś Chrustalny został założony w XVII lub XVIII wieku. W 1756 został tutaj założony pierwszy zakład obróbki kryształu. Od 1931 posiada prawa miejskie. Obecnie jest to duże centrum przemysłu szklarskiego, jak również rzemiosła artystycznego wyrobów ze szkła i kryształu. | |
| Igarka – miasto w Rosji w północnej części Kraju Krasnojarskiego nad Jenisejem, 163 km za kołem podbiegunowym. Około 8,6 tys. mieszkańców (6,183, 8,627, 18,820, 16,000). Igarka została założona w roku 1929 jako ośrodek wyrębu i obróbki okolicznych lasów przez przesiedlonych siłą z południa Rosji chłopów. Zbudowano również port służący do eksportu pozyskanego tam drewna. W latach 1949-1953 podjęta została nieudana próba utworzenia połączenia kolejowego Igarki z siecią kolejową ZSRR. | |
| Igrim - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, we wchodzącym w skład tego państwa Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze, położonym na zachodniej Syberii. Osada liczy 9 335 mieszkańców, głównie Rosjan i innych europejskich osadników. Niewielki udział w populacji miasta mają też rdzenni mieszkańcy Okręgu - Chantowie i Mansowie. | |
| Iskitim - miasto w obwodzie nowosybirskim w Rosji, zlokalizowane nad rzeką Berd ok. 50 km na południe od Nowosybirska. Liczba ludności wynosiła ok. 64,1 tys. w 2007 r. Iskitim został założony w roku 1717. Prawa miejskie otrzymał w roku 1938. Obecnie dużą część populacji miasta stanowią Romowie. Iskitim jest centrum nielegalnego handlu i przemytu narkotyków. | |
| Iszym — miasto w środkowo-południowej części Rosji, w obwodzie tiumeńskim. Położone jest na lewym brzegu rzeki Iszym, 120 km od granicy z Kazachstanem. Iszym obecnie jest początkowym punktem na europejskiej drodze E22 (jednej z najdłuższych europejskich tras drogowych o długości 5320 km) - drogi, która przechodzi przez Rosję, Łotwę, Szwecję, Niemcy, Holandię i Wielką Brytanię i kończy się w irlandzkim porcie Holyhead. 12 km od miasta znajduje się zabytkowy las - Sosnowy Bór. | |
| Iżewsk (ros. Ижевск, udm. Ижкap) – miasto w europejskiej części Federacji Rosyjskiej, stolica Udmurcji, położone nad rzeką Iż, dopływem Kamy. W latach 1984-1987 nosiło nazwę Ustinow (ros. Устинов). Liczba ludności w 2009: 611,0 tys. Znaczny ośrodek przemysłowy: przemysł zbrojeniowy (prod. m. in. automatów Kałasznikowa i pocisków rakietowych), produkcja środków transportu, maszyn, hutnictwo żelaza, przemysł lekki, ważny węzeł kolejowy, lotnisko. | |
| Jantarnyj - osada nadbałtycka w granicach miasta Swietłogorsk w obwodzie kaliningradzkim. Około 6 tys. mieszkańców. 31 stycznia 1945 roku w nocy na plaży hitlerowcy rozstrzelali kilka tysięcy więźniów jednej ze wschodniopruskich filii KL Stutthof. Jednak w wyniku dużego pośpiechu część ofiar przeżyła. Burmistrz Kurt Friedrichs zorganizował ich poszukiwania, złapani zbiegowie byli na miejscu rozstrzeliwani. Uratowało się w sumie około 200 osób. | |
| Jarosław – miasto w Rosji, stolica obwodu jarosławskiego, nad górną Wołgą, położone na Złotym Pierścieniu Rosji, 604 tysiące mieszkańców. Ważny węzeł kolejowy, port lotniczy, stocznia rzeczna. Uniwersytet, rozwinięty przemysł maszynowy, metalowy, odzieżowy, spożywczy, rafineria ropy naftowej. Zabytkowe centrum miasta zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. | |
| Jasnyj – miasto w południowej Rosji, w pobliżu granicy między Europą a Azją, na terenie obwodu orenburskiego. Jasnyj leży na terenie rejonu jasnyńskiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży 24 km od granicy z Kazachstanem i liczy 16 663 mieszkańców (2008). Jasnyj jest młodym miastem – został założony w 1961 r. , prawa miejskie ma od roku 1979. | |
| Jełabuga – miasto w Rosji, w Tatarstanie, na prawym brzegu Kamy. Liczba mieszkańców w 2003 roku wynosiła ok. 67 tys. Historia osady sięga XI w. , kiedy Bułgarowie Wołżańsko-Kamscy wybudowali tu graniczny zamek. Później został on opuszczony, a jego ruiny znane są teraz jako Şaytan qalası (Zamek Szejtana). W drugiej połowie XVI w. na tym samym miejscu powstała rosyjska wioska. | |
| Jercewo – osiedle typu miejskiego w obwodzie archangielskim. Znajduje się tam drewniana cerkiew pw. Matki Boskiej Kazańskiej. W ZSRR położony w pobliżu Archangielska nad Morzem Białym jeden z radzieckich obozów pracy niewolniczej archipelagu Gułag. Został założony prawdopodobnie w 1936 roku. W latach 1938-1940 przebywał w nim malarz i grafik Wiktor Toot. W 1940 roku stał się częścią kompleksu obozowego w Kargopolu, w którym przebywało ok. 300 000 więźniów. | |
| Juriew-Polski - miasto, w Rosji, w obwodzie włodzimierskim położone 68 km na północny zachód od Włodzimierza (i niespełna 200 km na północny wschód od Moskwy) nad rzeką Kołokszą, centrum administracyjne rejonu juriew-polskiego, miejscowość turystyczna. Miejscowość założona przez księcia Jurija Dołgorukiego w 1152 - pierwszy człon nazwy pochodzi od imienia księcia, drugi od pola i odróżnia miasto od twierdzy Juriew. | |
| Kadykchan – miasto w obwodzie magadańskim w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej położone 65 km na północny zachód od Susumanu. Miasto powstało w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej jako osada górników węgla kamiennego. Po upadku Związku Radzieckiego miasto, z powodu ograniczenia wydobywania węgla, zaczęło się wyludniać. W 1996 r. w miejscowej kopalni nastąpiła eksplozja, po której została ona zamknięta. W 2001 r. zamieszkane były tylko dwie ulice, działał szpital i przychodnia. | |
| Kaługa – miasto w Rosji, stolica obwodu kałuskiego. Miasto położone jest na południowy zachód od Moskwy, nad rzeką Oką. Liczy około 331 tys. mieszkańców. Założone w połowie XIV wieku. Jednym z najsłynniejszych mieszkańców miasta był syn polskiego zesłańca, Konstantin Ciołkowski - przez wielu uważany za ojca teorii technologii silników i wyrzutni rakietowych. | |
| Kamień nad Obem - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Ałtajskim, centrum administracyjne rejonu kamieńskiego. Miasto położone jest na lewym brzegu rzeki Ob, powyżej sztucznego Zalewu Nowosibirskiego (Обско́е море), 208 km od Barnaułu. Przez miasto przebiega linia kolejowa. Założony jako osada w 1751 roku, od 1915 status miasta pod nazwą Kamień (Камень). W 1933 przemianowany na Kamień nad Obem. | |
| Kamieńsk Uralski – miasto w Rosji, w obwodzie swierdłowskim, u wschodniego podnóża Uralu, przy ujściu Kamienki do Iseti. Około 186 tys. mieszkańców. Klimat jest umiarkowany kontynentalny. Długoterminowa średnia roczna temperatura 2,6 °C, średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) 23,9 °C, a najzimniejszego miesiąca (stycznia) –16,2 °C. Wiatry są północno-zachodnie, zachodnie i południowo-zachodnie. Średnia roczna opadów wynosi 467 mm. Większość opadów przypada na okres letni (350 mm). | |
| Kazań – miasto w Rosji, stolica Tatarstanu, leżące przy ujściu Kazanki do Wołgi (Samarski Zbiornik Wodny). Liczy 1,14 mln mieszkańców (styczeń 2010). Ośrodek przemysłu maszynowego, chemicznego (farmacja), gumowego, futrzarskiego, skórzano-obuwniczego, włókienniczego i spożywczego. Jedno z większych rosyjskich centrów produkcji lotniczej, w mieście znajdują się dwie duże wytwórnie: Kazańskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego oraz Kazańska Fabryka Śmigłowców. | |
| Kemerowo - miasto w azjatyckiej części Rosji. Centrum administracyjne obwodu kemerowskiego Kemerowo leży nad rzeką Tom, przy ujściu rzeki Iskitimka. Powstało w 1918 z połączenia wsi Szczegłowo i Kemerowo. Prawa miejskie otrzymało w 1925. Liczy 519,8 tys. mieszkańców (2007), a w całej aglomeracji około 580 tys. (2006). W ZSRR rejon zesłań i obóz pracy, m. in. dla Polaków - Kemerowożyłstroj i ITŁ. Obecnie ważny ośrodek przemysłowy, naukowy (5 szkół wyższych) i kulturalny. | |
| Kingisepp (ros. Кингисе́пп, dawniej Jamburg, Я́мбург, Jama, Я́ма i Jam, Я́м) - miasto w Rosji, w obwodzie leningradzkim, nad rzeką Ługa, 137 kilometrów na zachód od Petersburga, 20 kilometrów na wschód od Narwy i 49 kilometrów na południe od Zatoki Fińskiej. W 2002 liczyło 50 295 mieszkańców i zajmowało powierzchnie 29 km². | |
| Kirow – miasto w europejskiej części Rosji nad rzeką Wiatką, do 1934 Wiatka, przemianowane po śmierci Siergieja Kirowa, w 1993 roku mieszkańcy zdecydowali w referendum o zachowaniu sowieckiej nazwy. W latach 1457-1781 Chłynow. Miasto jest stolicą obwodu kirowskiego. W 2007 liczyło 466,3 tys. mieszkańców. Współrzędne geograficzne: 58°36′N 49°39′E / 58.6, 49.65{{#coordinates:58|36|N|49|39|E||| | |name= Kirow }}. | |
| Kirowgrad – miasto w Rosji, w bezpośrednim podporządkowaniu obwodu swierdłowskiego. Osada Kałataj została założona na terenach dzisiejszego miasta w 1661 roku. W 1932 nadano jej prawa miejskie z jednoczesną zmianą nazwy na Kałata. Następnie w grudniu 1935 zmieniono nazwę jeszcze raz na Kirowgrad, dla uczczenia Siergieja Kirowa. W mieście końcowa stacja kolejowa – Jeżowaja na 9-kilometrowej odnodze linii kolejowej Jekaterynburg - Niżny Tagił. Liczba mieszkańców – 22,7 tys.. | |
| Kirowsk – miasto w Rosji, w obwodzie murmańskim, na Półwyspie Kolskim, w górach Chibinach. Leży ok. 200km na południe od Murmańska. Liczba mieszkańców w 2005 wynosiła ok. 31 tys. Założone zostało w 1929. W 1931 uzyskało prawa miejskie i nazwę Chibinogorsk, zaś w 1934 przemianowano ją na Kirowsk dla upamiętnienia znanego działacza bolszewickiego Siergieja Kirowa. Ośrodek eksploatacji i wzbogacania aparytów i nefelinów oraz przemysłu drzewnego i spożywczego. | |
| Kirżacz - miasto w Rosji, w obwodzie włodzimierskim położone 125 km na zachód od Włodzimierza na rzeką Kirżacz, centrum administracyjne rejonu kirżaczskiego. Osada założona w XIV wieku jako słoboda, po likwidacji monastyru w 1776 wieś, od 1778 prawa miejskie. 21 km od Kirżacza zginął w wypadku lotnicznym Jurij Gagarin, co upamiętnia pomnik. | |
| Kisłowodzk - miasto w europejskiej części Rosji, w Kraju Stawropolskim, w dolinach rzeki Olchowki i Bieriozowki dopływów Podkumka, na przedgórzu Wielkiego Kaukazu na wysokości 827-950 m n.p.m. Ma około 129,8 tys. mieszkańców. Ośrodek eksploatacji węgla kamiennego oraz przemysłu maszynowego, spożywczego, materiałów budowlanych. Prawa miejskie od 1936. Kisłowodzk jest znanym rosyjskim kurortem balneologicznym. | |
| Klin - miasto w Rosji, nad Siestrą. Miasto położone jest na północny-wschód od Moskwy przy drodze Moskwa Petersburg (E 105). Przez Klin przechodzi także linia kolejowa łącząca te dwa miasta. W mieście znajduje się dom-muzeum Piotra Czajkowskiego. Miasto znane od 1317 r. Liczba mieszkańców w roku 2010 wynosiła ok. 80,3 tys. i ma tendencję zmniejszania się (w r. 1992 było 95,1 tys. ) Na terenie miasta znajduje się lotnisko wojskowe Klin-5, gdzie stacjonują wojskowe samoloty transportowe. | |
| Kogałym - miasto w Rosji, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze, w rejonie surguckim. Administracyjnie jednak Kogałym nie wchodzi w skład tego Rejonu, stanowiąc miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Miasto znajduje się między rzekami Ingu-Jagun i Kiriłł-Bysjagun i liczy 56.950 mieszkańców. Założone w roku 1975 w związku z eksploatacją złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, prawa miejskie od 15 października 1985 r. | |
| Kołogriw – niewielkie miasto w środkowej części europejskiej Rosji, na terenie obwodu kostromskiego. Kołogriw leży na terenie rejonu kołogriwskiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży nad rzeką Unżą i liczy 3.526 mieszkańców. Populacja miasta szybko spada - jeszcze w 1989 r. zamieszkiwało je 4.306 osób. Miasto zostało założone w XVII wieku. , prawa miejskie uzyskało w roku 1778. | |
| Kołomna – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, nad Oką, przy ujściu rzeki Moskwa. Zamieszkuje je ok 148 tys. mieszkańców. Jest ośrodkiem przemysłu środków transportu, maszynowego, materiałów budowlanych. W mieście znajduje się węzeł komunikacyjny, port rzeczny. Liczący się ośrodek przemysłu maszynowego (produkcja silników diesla, obrabiarek, lokomotyw). W Kołomnie jest kilka wyższych uczelni m. in. Wyższa szkoła pedagogiczna. Zabytki: kreml z soborem Uspieńskim z XVII w. | |
| Komsomolsk nad Amurem – miasto w Rosji, w Kraju Chabarowskim. Port rzeczny na lewym brzegu Amuru, przy ujściu Silinki. Duża stacja kolejowa na linii Wołoczajewka – Sowiecka Gawań, na 356 km od Chabarowska. Drugie, pod względem liczby mieszkańców, miasto Kraju Chabarowskiego: 304 tys. mieszkańców. Na miejscu wioski istniejącej od 1860 r. (o nazwie Piermskoje, ze względu na to, że pierwsi osadnicy pochodzili z guberni permskiej) i liczącej w 1932 r. | |
| Korf - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Kamczackim. Leży w północnej części Kamczatki nad Zatoką Korfską, ok. 370 km na północny wschód od Pałany, 3.1 tys. mieszkańców. Jest ośrodkiem wydobycia węgla brunatnego, przemysł spożywczy (rybny), port morski i rybacki, lotnisko. Nazwa została nadana na cześć A.N. Korfa, rosyjskiego generała, pierwszego gubernatora Kraju Amurskiego. | |
| Korolow – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, liczy 172 tys. mieszkańców, znajduje się w odległości 23 km od centrum Moskwy w kierunku północno-wschodnim. Obecna nazwa miasta została nadana na cześć radzieckiego konstruktora rakiet i statków kosmicznych Siergieja Korolowa. Korolow nieoficjalnie nazywany jest kosmiczną stolicą Rosji. | |
| Krasnaja Polana – położone w rosyjskim Kaukazie osiedle typu miejskiego oddalone o ok. 40 km od Soczi. Miejsce katastrofy lotniczej w dniu 13 października 1972 samolotu Ił-62 linii Aerofłot w której zginęło 174 osoby . Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2014 Krasnaja Polana będzie areną zmagań sportowców w wielu konkurencjach m. in. w biegach narciarskich, skokach narciarskich i kombinacji norweskiej. | |
| Krasnogorsk – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, nad rzeką Moskwą, siedziba administracyjna rejonu krasnogorskiego. W 2010 roku liczyło ok. 117 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłu precyzyjnego, optycznego (m. in. produkcja aparatów fotograficznych „Zenit”), środków transportu, farmaceutycznego i materiałów budowlanych. W mieście działają: muzeum antyfaszystów niemieckich oraz państwowe archiwum dokumentów fotograficznych i audiowizualnych. | |
| Krasnojarsk – miasto w Rosji, trzecie co do wielkości miasto Syberii, położone nad rzeką Jenisej, stolica Kraju Krasnojarskiego, 1 000 000 mieszkańców (2012). Wraz z aglomeracją liczy 1,155 mln mieszkańców (2012), co czyni go 12 miastem w Rosji, gdzie żyje ponad milion mieszkańców. Port rzeczny, węzeł kolejowy. | |
| Krasnokamiensk (Krasnokamieńsk) – liczące ok. 55 tys. mieszkańców miasto na rosyjskim Dalekim Wschodzie, w Kraju Zabajkalskim. Leży ok. 5,5 tys. km na wschód od Moskwy, w pobliżu granicy z Chinami i Mongolią, u podnóży Gór Arguńskich. Założone w 1968 na ogromnych złożach uranu. Znajdują się tu największe kopalnie uranu na całej Syberii. Miejsce odbywania kary obozu pracy przymusowej przez Michaiła Chodorkowskiego w latach 2005 i 2006. | |
| Krasnokamsk - miasto w Rosji, w Kraju Permskim, nad Kamą. Liczba mieszkańców w 2005 roku wynosiła ok. 52,8 tys. W 1929 zdecydowano o lokalizacji kombinatu celulozowo-papierniczego, w 1933 Krasnokamsk stał się osiedlem typu miejskiego. Prawa miejskie od 1938 r. Kombinat rozpoczął produkcję w 1936 i był największy w Europie. | |
| Krasnoznamiensk - miasto w obwodzie kaliningradzkim w Rosji (3,6 tys. mieszkańców w 2005 roku). Miejscowość położona nad rzeką Szeszupą około 30 km na północ od Niestierowa, w pobliżu (ok. 10 km) granicy z Litwą. Osada wzmiankowana od 1576 roku, jej nazwa pochodzi od litewskiego słowa orzech - lazd. Od 1818 roku wieś należała do powiatu Pillkalen. W 1938 naziści zmienili nazwę miasta na Haselberg (niem. Hasel - orzech), która obowiązywała do 1946. | |
| Krasnoznamiensk – miasto zamknięte w Rosji, w obwodzie moskiewskim, położone 41 km od Moskwy na federalnej drodze M1 „Białoruś”, 32 tys. mieszkańców. Podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej na terytorium obecnego miasta została założona baza pelengatorów dla potrzeb lotniska. W 1950 postanowiono założyć centrum radiowe dla wojsk łączności. Do jesieni 1952 wybudowano 7 domków fińskich, a w 1957 powstał pierwszy dom ceglany. Na początku lat 60. XX wieku osiedle nosiło nazwę Golicyno-2. | |
| Kronsztad, Kronsztadt – do 1723 Kronszłot, ros: Кроншлот, silnie ufortyfikowany rosyjski port morski, położony na wyspie Kotlin w Zatoce Fińskiej, około 30 km na zachód od Petersburga. Nazwa pochodzi od niem. Kronstadt. Port stanowił tradycyjną bazę rosyjskiej Floty Bałtyckiej oraz główną siedzibę rosyjskiej admiralicji. Strzegł równocześnie dostępu do dawnej stolicy Rosji. Po całej wyspie rozsiane są arsenały, fortece, instytucje zaopatrzenia i stocznie. | |
| Kubinka - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim w rejonie odincowskim, 60 km na zachód od Moskwy. Założone w XV wieku, miasto od 2004, około 26 158 mieszkańców (2002). W miejscowości znajduje się Muzeum czołgów w Kubince oraz antybalistyczny radar wczesnego ostrzegania, wchodzący w skład moskiewskiego systemu obrony antybalistycznej. | |
| Kudymkar – miasto we wschodniej Rosji, w Kraju Permskim, od 1925 do 1 grudnia 2005 r. ośrodek administracyjny Komi-Permickiego Okręgu Autonomicznego. Kudymkar założono w 1579 r. , szybki rozwój osady nastąpił w XX w. (1908 r. – 1192 mieszkańców). Miejscowość od 1938 r. posiada prawa miejskie. Miasto zajmuje powierzchnię 25,3 km², leży po obu brzegach rzeki Ińwy, liczy około 31,8 tys. mieszkańców i wyludnia się w tempie blisko 1% na rok. Kudymkar w 66% zamieszkują Komi-Permiacy. | |
| Kurganińsk – miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu kurganińskiego. Miasto położone jest na prawym brzegu rzeki Łaba, lewym dopływem Kubania, przy linii kolejowej Armawir-Tuapse. W 1853 założono tu stanicę wojskową kozaków kubańskich Kurgannaja (nazwa wzięła się od licznych tu kurhanów). Od 1961 status miasta, w 2002 wielka powódź, w wyniku czego 4500 mieszkańców straciło dach nad głową. | |
| Kursk – miasto w Rosji, stolica obwodu kurskiego. Liczba mieszkańców 406,4 tys.. Miasto położone jest w południowo-zachodniej Rosji, na Wyżynie Środkoworosyjskiej, na szlaku drogowym i komunikacyjnym prowadzącym z Moskwy do Jałty. Miasto sławne również ze względu na anomalie magnetyczne, powodowane występowaniem złóż żelaza. | |
| Kuwandyk – miasto w południowej Rosji, w pobliżu granicy między Europą a Azją, na terenie obwodu orenburskiego. Kuwandyk leży na terenie rejonu kuwandyckiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży nad rzeką Sakmara i liczy 28 584 mieszkańców. Miasto zostało założone w końcu XIX wieku, prawa miejskie od roku 1953. | |
| Lesnoj - miasto zamknięte w Federacji Rosyjskiej, w obwodzie swierdłowskim, pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). Powstało w 1947, zaś prawa miejskie otrzymało w 1954. Przez długi czas funkcjonowało pod utajnioną nazwą Swierdłowsk - 45. Położone nad brzegami Tury, dopływem Tobołu, 254 km na północ od Jekaterynburga. | |
| Lichosławl – miasto położone w zachodniej Rosji na terenie obwodu twerskiego, centrum administracyjne Rejonu lichosławlskiego, 41 km od Tweru. Miasto położone jest przy linii kolejowej Moskwa–Sankt Petersburg pomiędzy Twerem a Wysznim Wołoczokiem. Pierwsza wzmianka o miejscowości w 1624, miasto od 1925. Pomiędzy 1937 a 1939 centrum administracyjne Karelskiego Narodowego Okręgu. | |
| Lipieck – miasto obwodowe w Rosji, nad Woroneżem. Około 502 600 mieszkańców. W lesie w pobliżu Lipiecka w 1879 r. powołano do życia rewolucyjną organizację terrorystyczną Narodnaja Wola. Na mocy układu z Rapallo zawartego 16 kwietnia 1922 roku między Rosją Sowiecką i Niemiecką Republiką Weimarską Reichswehra szkoliła tutaj od roku 1926 swoich pilotów wojskowych obchodząc ograniczenia wersalskie. | |
| Łabińsk - miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu łabińskiego. Miasto położone na prawym brzegu rzeki Łaby (dopływ Kubania), 180 km od Krasnodaru. Znajduje się tu stacja kolejowa Łabińskaja na trasie do Kurganińska. Osada założona w 1841 przez kozaków dońskich początkowo jako stanica Łabińskaja. Od 1947 miasto Łabińsk. | |
| Łachdienpochja – miasto w północno-zachodniej Rosji, na terenie wchodzącej w skład tego państwa Republiki Karelii. Miejscowość leży na północno-zachodnim brzegu jeziora Ładoga, w Rejonie łachdienpochskim, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miasto leży liczy 8532 mieszkańców. Łachdienpochia została założona w 1600 r. pod nazwą Sieklahti. Obecna nazwa, pochodząca od karelskich słów lahden - zalew, jezioro i pohja - koniec zalewu, zatoka, została wprowadzona w 1924 r. | |
| Łokomotiwnyj – miasto zamknięte w rosyjskim obwodzie czelabińskim, do 1992 roku znane jako Kartaly-6. Liczy 10 032 mieszkańców. Miasto znajduje się w odległości 325 km na południowy zachód od Czelabińska i 6 km od stacji kolejowej Kartały. Łokomotiwvnyj zaczęto budować we wrześniu 1963 roku w celu rozmieszczenia tam 59 Kartalińskiej Dywizji Rakietowej. Oficjalnie miasto stało się jej siedzibą 18 grudnia 1966 roku. | |
| Łomonosow, do 1948 r. Oranienbaum – miasto w Rosji, leżące na południowym wybrzeżu Zatoki Fińskiej, 40 km na zachód od Sankt Petersburga. W mieście położony jest XVIII-wieczny park i kompleks pałacowy, który jako jedyny w okolicy Sankt Petersburga nie został zajęty przez Niemców w czasie II wojny światowej. Łomonosow znajduje się pod jurysdykcją Sankt Petersburga. Liczba mieszkańców: 37 776 (2002). | |
| Ługa - miasto w Rosji, centrum administracyjne osiedla miejskiego Ługa i okręgu miejskiego Ługa w obwodzie leningradzkim. Miasto jest położone na rzeką Ługa (o tej samej nazwie) i znajduje się 136 km na południe od Petersburga. W mieście znajduje się stacja kolejowa Ługa 1 na linii kolei Warszawsko-Petersburskiej. Po raz pierwszy słowiańskie osiedle nad rzeką Ługa zostało wspomniane w kronice z 947. W 1777, za panowania Katarzyny Wielkiej, osiedle uzyskało prawa miejskie. | |
| Magas - miasto w Federacji Rosyjskiej, od grudnia 2000 roku oficjalna stolica republiki Inguszetia. W 2010 roku liczyło ok. 2,5 tys. mieszkańców. Miasto o nazwie Magas istniało na terenie dzisiejszej Inguszetii już w czasach starożytnych. Założone w II w. n.e. , było dawniej głównym ośrodkiem średniowiecznego państwa górskich narodów Kaukazu - Ałanii. W XIII wieku miasto zostało zniszczone przez wojska Batu-chana. W 1395 roku dotkliwy cios zadał mu najazd Timura. | |
| Majkop – stolica Adygei, autonomicznej republiki, wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej, leżąca nad Biełą. W okresie bezpośrednio po I wojnie światowej w Majkopie funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym. Podczas II wojny światowej Majkop był ze względu na znajdujące się w jego pobliżu złoża ropy naftowej jednym ze strategicznych celów niemieckiej ofensywy z 1942. W mieście działa sieć trolejbusowa. | |
| Makariew – niewielkie miasto w środkowej części europejskiej Rosji, na terenie obwodu kostromskiego. Makariew leży na terenie rejonu makariewskiego, którego jest ośrodkiem administracyjnym. Miejscowość leży nad rzeką Unża i liczy ok. 7 600 mieszkańców. Miasto zostało założone w 1439 r. , prawa miejskie uzyskało w roku 1778. | |
| Mamonowo – miasto w rejonie bagrationowskim obwodu kaliningradzkiego w Rosji (7,5 tys. mieszkańców w 2005). Miasto położone jest około 5 km od granicy z Polską, w pobliżu Zalewu Wiślanego, w pobliżu miejsca, gdzie rzeka Ławta wpada do rzeki Banówki. Na południe od miasta położone jest drogowe przejście graniczne Gronowo-Mamonowo, nowo otwarte przejście drogowe Grzechotki-Mamonowo oraz kolejowe przejście graniczne Braniewo-Mamonowo. Przed 1272 osada pruska nazwana Swentomest (święte miejsce). | |
| Masalsk – miasto w obwodzie kałuskim Federacji Rosyjskiej, liczy 4 610 mieszkańców. Pierwszy raz wzmiankowany w 1231, stał się ważnym ośrodkiem Księstw Wierchowskich, należących do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W czasie wojny litewsko-moskiewskiej 1492-1494 zdobyty w 1493 przez wojska wielkiego księcia Iwana III. Od 1503 należy do Rosji. Prawa miejskie w 1776 r. Miejscowi kniaziowie wyemigrowali na Litwę, dając początek gałęzi książąt Massalskich. | |
| Mirny – miasto w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu mirnińskiego. Leży na Wyżynie Środkowosyberyjskiej nad rzeką Irelach, 39 tys. mieszkańców, najbardziej znany ośrodek wydobycia diamentów w Rosji, przemysł spożywczy, materiałów budowlanych, lotnisko. Znajdująca się przy mieście odkrywkowa kopalnia diamentów ma 525 m głębokości i średnicę 1,20 km. Osiedle założone w 1955 r. po odkryciu komina kimberlitowego Mir, prawa miejskie w 1959 r. | |
| Mirnyj – miasto zamknięte w północnej Rosji, na terenie obwodu archangielskiego, w północno-wschodniej Europie. Miejscowość została założona w 1957 r. , jako osiedle mieszkaniowe przy powstającej bazie rakiet balistycznych: prawa miejskie od 1966 r. Miasto stanowi od 1966 roku obszar zamknięty, z uwagi na bliskość ww. bazy, a także powstałego kosmodromu Plesieck. Miasto liczy 29 629 mieszkańców i liczba ta spada, w 2002 r. w miejscowości zamieszkiwało 30 502 osób. | |
| Monczegorsk - miasto w północnej Rosji w bezpośrednim podporządkowaniu obwodu murmańskiego. Położone na Półwyspie Kolskim, za Kręgiem polarnym, nad jeziorem Imandra, 145 km na południe od Murmańska. W 2005 liczyło 50 700 mieszkańców. Powstało w 1937 jako centrum przemysłu wydobywczo-przetwórczego rud miedzi i niklu dzięki pomyłce akademika Aleksandra Fersmana, który przywidywał występowanie w tym rejonie bardzo bogatych złóż rudy niklowo-miedzianej. | |
| Monino - osiedle typu miejskiego w Rosji, w obwodzie moskiewskim w rejonie szczołkowskim, 23 km na wschód od Moskwy. W miejscowości znajduje się Centralne Muzeum Sił Lotniczych Federacji Rosyjskiej w Monino. Muzeum to jest częścią Akademii Lotnictwa Wojskowego Federacji Rosyjskiej im. J. A. Gagarina - kuźni kadr dowódczych sił lotniczych F.R. Akademia jest kontynuatorką tradycji A. L. W. ZSRR im. J.A. Gagarina której absolwentami było ponad 700 Bohaterów Związku Radzieckiego. | |
| Murmańsk – miasto w Rosji, założone 4 października 1916 roku. Niezamarzający port nad Zatoką Kolską, w pobliżu granicy z Norwegią i Finlandią. Centrum administracyjne obwodu murmańskiego. Położony 1967 km od Moskwy. 6 maja 1985 otrzymało tytuł Miasto Bohater (Город-герой). Główną arterią komunikacyjną miasta jest Prospekt Lenina. W jego pobliżu znajduje się pomnik Lenina i Muzeum Krajoznawcze. Zbiory przyrodnicze w muzeum dotyczą głównie tajgi. | |
| Murom – miasto w środkowej Rosji, w obwodzie włodzimierskim, nad Oką. Około 145,5 tys. mieszkańców. Przemysł maszynowy, elektroniczny, drzewny, spożywczy, lekki, węzeł kolejowy, muzeum. 4/16 maja 1879 w Muromie urodził się metropolita Dionizy (Waledyński), zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w latach 1924-1946. Troitsky sobor. jpg Katedra Murom-na-pereprave-cherez-oku. JPG Przeprawa przez Okę | |
| Nerczyńsk – miasto w Federacji Rosyjskiej, nad Nerczą. Założone w 1654 jako ośrodek handlu futrami i warownia, w której w 1689 Rosja zawarła z Chinami pierwszy traktat regulujący granicę między obu państwami, od 1696 miasto i siedziba okręgu górniczego, należącego do dóbr rządowych (od 1704), na obecnym miejscu od 1812. Od 1826 do 1917 kolonia katorżnicza (w jej skład wchodziły m. in. więzienia algaczyńskie, akatujskie, zarentujskie, malcewskie i nad Karą - wydobycie złota), gdzie więziono m. | |
| Niandoma – miasto w północnej Rosji, na terenie obwodu archangielskiego, w rejonie niandomskim, w północno-wschodniej Europie, nad rzeką Niandoma. Miejscowość została założona w 1898 r. , prawa miejskie od 1939 r. Miasto liczy 22.390 mieszkańców Liczba ta w ostatnich latach spada: w 1989 r. w miejscowości zamieszkiwało 24.826 osób. Niandoma jest lokalnym centrum przemysłu kolejowego. W miejscowości istnieją także zakłady mięsne i drobiarskie oraz przemysł drzewny. | |
| Nieftiejugansk - miasto w Rosji, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze. Miasto leży w Rejonie Nieftiejugańskim i jest jego centrum administracyjnym, samo jednak nie wchodzi w skład Rejonu, stanowiąc - podobnie jak wszystkie większe miasta - miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Miasto położone jest między rzekami Ob i jego dopływem - Jugańskim Obem, liczy 111.518 mieszkańców. | |
| Nieman – miasto (12,4 tys. mieszkańców w 2005) w obwodzie kaliningradzkim w Rosji, siedziba powiatu (район). Miejscowość położona jest na lewym brzegu rzeki Niemen, przy granicy z Litwą, ok. 8 km na wschód od Sowiecka. Miasto założone na miejscu pruskiego grodu, który był centralnym ośrodkiem pruskiej krainy Skalowii, zdobytego w 1277 przez Krzyżaków. W 1289 Krzyżacy zbudowali zamek nazwany Landeshutte będący siedzibą komturii. | |
| Niestierow - miasto (4889 mieszkańców w 2006) w obwodzie kaliningradzkim w Rosji, siedziba powiatu (район). Miejscowość położona we wschodniej części obwodu kaliningradzkiego około 25 kilometrów na wschód od Gusiewa i 10 kilometrów od granicy z Litwą, na linii kolejowej Kaliningrad-Moskwa i trasie E28. Osada założona w roku 1539. W czasie zarazy z lat 1709-1711 miasto wyludniło się, gdy zmarło 1800 osób, a w 1719 roku dotknął je i poważnie zniszczył pożar. | |
| Nikel – osiedle typu miejskiego (według rosyjskiej nomenklatury посёлок - przysiółek) w rejonie Pieczenga (którego jest ośrodkiem administracyjnym) w obwodzie murmańskim na półwyspie Kola w północno-zachodniej Rosji, 7 kilometrów od granicy z Norwegią, na wschodnim brzegu nadgranicznego jeziora Kuetsjärvi. W 2005 liczyło około 15,9 tys. mieszkańców, wcześniej liczba mieszkańców sięgała tu 22 tysięcy. | |
| Nikolskoje – wieś rejonowa i jedyna miejscowość rejonu aleuckiego Kraju Kamczackiego Rosji. Znajduje się na Wyspie Beringa. Liczy 752 osoby, a jej populacja od co najmniej 1989 roku przedstawia tendencję do zmniejszania się. Jest jedynym i ostatnim miejscem, w którym żyją jeszcze osoby znające dialekty języka aleuckiego: miednowski i beringowski – mniej niż 10 dla każdego z nich. Wieś została założona w 1826 roku przez przesiedleńców z wyspy Atka. Jeszcze w latach 60. | |
| Niurba - miasto w Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu Niurbińskiego. Leży na Nizinie Środkowojakuckiej nad rzeką Wiluj, ok. 600 km na zachód od Jakucka, współrzędne geograficzne 63°17′N 118°20′E / 63.283333333333, 118.33333333333{{#coordinates:63|17|N|118|20|E||| | |name= Niurba }}, 10 tys. mieszkańców. Ośrodek regionu wydobycia diamentów, przemysł spożywczy, przystań rzeczna, lotnisko. Osiedle założone w 1930 r. , prawa miejskie w 1998 r. | |
| Niżniewartowsk - miasto, port nad Obem położone w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie tiumeńskim, w Chatny-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze. Niżniewartowsk stanowi ośrodek administracyjny Rejonu Niżniewartowskiego, sam jednak w skład tego rejonu nie wchodzi, stanowiąc miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Miasto leży nad Obem i jest ważnym portem rzecznym. Populacja Niżniewartowska liczy 241,2 tys. mieszkańców. | |
| Niżny Tagił – miasto w azjatyckiej części Rosji, położone w obwodzie swierdłowskim, nad Tagiłem, ok. 25 kilometrów na wschód od umownej granicy Europy i Azji. Około 390,5 tys. mieszkańców. Niżny znaczy dolny, istnieje także Wierchnyj Tagił - górny. W 2007 odnaleziono w pobliskim przysiółku Lowicha grób 14 młodych kobiet, morderców-sutenerów skazano. | |
| Nogińsk - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, nad Klaźmą. Około 115,9 tys. mieszkańców (2010). Prawa miejskie od 1781 r. , poprzednie nazwy: Rogoża (do 1506 r. ), Stary Rogoski Jam (1506-1781), Bogorodsk (1781-1930). Obecna nazwa miasta upamiętnia rewolucjonistę Wiktora Nogina (1878-1924). W latach 1781-1929 Bogorodsk był stolicą powiatu bogorodskiego. W Nogińsku znajduje się zabytkowy sobór Objawienia Pańskiego z II poł. XIX w.. | |
| Norylsk, Norilsk - miasto zamknięte w azjatyckiej części Rosji w Kraju Krasnojarskim, w Tajmyrskim Okręgu Autonomicznym. Norylsk jest jednym z najbardziej wysuniętych na północ miast na świecie. W 2005 roku miasto liczyło 131 935 mieszkańców. Aglomeracja ma 252 tys. mieszkańców. Podlega bezpośrednio władzy w Kraju Krasnojarskim. Zostało zbudowane w latach 30. XX wieku przez więźniów. W czasach ZSRR rejon wielu łagrów. Prawa miejskie uzyskało w 1953 roku. | |
| Nowoczerkask – miasto w południowej Rosji, w obwodzie rostowskim, nad Aksajem. Około 180,8 tys. mieszkańców (2005). Miasto zostało założone w roku 1805 jako centrum administracyjne obwodu kozaków dońskich. W 1917 roku w miejscowości urodził się Witold Łokuciewski – pułkownik pilot Wojska Polskiego, as myśliwski. Podczas wojny domowej w Rosji Nowoczerkask był bazą kontrrewolucji w rejonie Donu. Ostatecznie Armia Czerwona wyparła z miasta białych 7 stycznia 1920. | |
| Nowodwinsk – miasto w północnej Rosji, na terenie obwodu archangielskiego, w północno-wschodniej Europie. Miejscowość została założona pod nazwą Pierwomajskij w 1936 r. jako osada przyfabryczna obok kombinatu drzewnego. Prawa miejskie od 1977 r. Miasto liczy 42 900 mieszkańców i jest lokalnym centrum przemysłu celulozowo-papierniczego. W miejscowości mieszczą się także zakłady meblowe i przemysł związany z kolejnictwem. | |
| Nowokubańsk – miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, nad rzeką Kubań. Liczy 34 600 mieszkańców (2005). Nowokubańsk został założony w 1867 r. przez rosyjskich żołnierzy-weteranów wojny kaukaskiej. W latach 1942–1943 znajdował się pod okupacją hitlerowską. Po II wojnie światowej szybki rozwój, prawa miejskie od 1966 r. Przemysł spożywczy, w tym winiarski. | |
| Nowouralsk - miasto zamknięte w Federacji Rosyjskiej, w obwodzie swierdłowskim, pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). Powstał w lutym 1941, jako osiedle budowniczych zakładów metalurgicznych. Dopiero 17 marca 1954, bezimienne dotychczas osiedle otrzymało prawa miejskie i nazwę - Nowouralsk. Jednak przez następne 40 lat miasto funkcjonowało jako Swierdłowsk - 44. Odtajnienie nazwy nastąpiło 4 stycznia 1994. | |
| Nowouziensk – miasto w południowo-zachodniej Rosji, w obwodzie saratowskim, położone nad rzeką Wielki Uzeń, ok. 25 km od granicy kazachsko-rosyjskiej. W 2010 roku miasto liczyło 16 870 mieszkańców. W Nowouzieńsku urodził się Wiktor Czernow, współzałożyciel i jeden z przywódców Partii Socjalistów-Rewolucjonistów (eserowców), minister rolnictwa w Rządzie Tymczasowym, w 1918 przewodniczący Konstytuanty, w czasie wojny domowej w Rosji przewodniczący Komucza. | |
| Nowoworonież – miasto w Rosji, nad Donem. Liczba mieszkańców w 2005 roku wynosiła ok. 36 300. W mieście działa elektrownia jądrowa składająca się z 5 reaktorów energetycznych typu WWER pracujących na paliwie jądrowym o nieznacznym wzbogaceniu (1,5 - 3%). Pierwszy reaktor osiągnął stan krytyczny w 1963 roku, a piąty - w 1979. Elektrownia osiągnęła moc 2455 MW(e), stając się jedną z największych elektrowni jądrowych w Europie. | |
| Nowozybkow, ros. Новозыбков - miasto w Federacji Rosyjskiej, położone w pd-zach. części obwodu briańskiego. Założony został prawdopodobnie ok. roku 1686 jako wieś Zybkaja. Pierwsza wzmianka o Nowozybkowie pochodzi z roku 1701. Większość osiedleńców Nowozybkowa w początku XVIII wieku stanowili staroobrzędowcy, wygnańcy religijni prześladowani za swe poglądy w centralnej Rosji. W 1809 Nowozybkow otrzymał status miasta powiatowego, co sprzyjało dalszemu jego rozwojowi. | |
| Obnińsk – miasto w środkowej Rosji, w obwodzie kałuskim, nad Protwą. Od 1956 roku miasto. Około 106 tys. mieszkańców. Jest to jeden z większych ośrodków naukowych w Rosji. 26 czerwca 1954 roku uruchomiono tu pierwszą na świecie elektrownię jądrową. Znajdowała się tam także ruchoma elektrownia jądrowa TES-3 o mocy 1,5 MW(e). | |
| Ochock - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Chabarowskim, port nad Morzem Ochockim. Pierwsze miasto założone na Dalekim Wschodzie Rosji w roku 1647. W Ochocku miał swoją siedzibę duński podróżnik i odkrywca w służbie rosyjskiej Vitus Bering, który w czasie tych wypraw odkrył Cieśninę Beringa i Alaskę. Liczba mieszkańców: ok. 5,5 tys. (2004) | |
| Odincowo – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim położone 24 km na zachód od Moskwy, centrum administracyjne rejonu odincowskiego. Wieś założona w 1627 roku, nazwę wzięła od nazwiska założyciela, bojara Dymitra Dońskiego Andrieja Iwanowa Odinca (Андрея Ивановича Одинца). Rozwój w związku ze znalezieniem się na trasie linii kolejowej Moskwa - Smoleńsk i od 1957 miasto. Klub siatkarski Iskra Odincowo. | |
| Ojmiakon – wieś w rosyjskiej Jakucji, w ułusie ojmiakońskim nad Indygirką. Miejscowość liczy 521 mieszkańców. Nazwa Ojmiakon w języku jakuckim oznacza niezamarzającą wodę, co jest nawiązaniem do pobliskich gorących źródeł. Pozwoliły one na założenie wsi, pomimo wiecznej zmarzliny. Ojmiakon nazywany był często biegunem zimna, gdyż do niedawna odnotowano tu najniższą na półkuli północnej temperaturę powietrza. 26 stycznia 1926 termometry wskazały -71.2 °C. | |
| Osinniki – miasto na Syberii w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej, w obwodzie kemerowskim. Ośrodek wydobycia węgla kamiennego wchodzący w skład Kuźnieckim Zagłębiu Węglowym. Ossinniki położone są wzdłuż linii kolejowej pomiędzy stacją Kandalep (Кандалеп) i Nowokuźnieck. W mieście znajduje się linia tramwajowa. | |
| Oziorsk - miasto powiatowe w obwodzie kaliningradzkim (ok. 5 500 mieszkańców w 2005 roku) w Rosji. Miejscowość położona nad rzeką Węgorapą, około 25 kilometrów na południowy zachód od Gusiewa i 20 kilometrów na północny zachód od Gołdapi, w pobliżu (10 km) granicy z Polską. Pierwsze wzmianki o Darkiejmach pochodzą z początków XVII wieku. Prawdopodobnie osada istniała już w wieku XVI. W 1615 powstał drewniany kościół, a w 1706 roku otwarto szkołę. | |
| Oziorsk – miasto zamknięte w rosyjskim obwodzie czelabińskim. Znane oryginalnie jako Czelabińsk-40 do 1966 a potem Czelabińsk-65, miasto zostało założone w 1945 jako siostrzany kompleks radzieckiego programu nuklearnego. Obecnie pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). Leży wśród jezior Irtiasz, Kyzyłtasz, Nanoga Mała i Nanoga Wielka. | |
| Oziory - miasto w Rosji w obwodzie moskiewskim, centrum administracyjne rejonu oziorskiego. Miasto jest położone w odległości 157 km na południowy wschód od Moskwy, na lewym brzegu Oki i rozciąga się na odcinku 6 km wzdłuż jej brzegu. Od 2003 r. jest miastem partnerskim Radomia. Liczba ludności miasta wynosi 27700 osób. Początkowo na miejscu miasta była wieś o nazwie Ozierok lub Ozierki, która została tak nazwana od dużej liczby jezior znajdujących się w między wioską a Oką. | |
| Perm – miasto w Rosji nad rzeką Kamą, u stóp gór Ural stanowiących granicę między Europą a Azją. W 2005 miało 989,5 tys. mieszkańców . Do 1 grudnia 2005 było stolicą obwodu permskiego (niegdyś – guberni permskiej), który wchodził w skład okręgu nadwołżańskiego. Obecnie jest stolicą Kraju Permskiego. Stanowi duży ośrodek naukowy, kulturalny i administracyjny. Liczne zakłady przemysłu maszynowego, zbrojeniowego, petrochemicznego (ok. | |
| Pewek lub Piewek - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Czukockim Okręgu Autonomicznym, ośrodek administracyjny rejonu czaunskiego. Leży na wschodnim brzegu Zatoki Czauńskiej Morza Wschodniosyberyjskiego, około 580 km na północny zachód od Anadyru, współrzędne geograficzne 69°42′N 170°19′E / 69.7, 170.31666666667{{#coordinates:69|42|N|170|19|E||| | |name= Pewek }}, 5 tys. | |
| Piatigorsk – miasto w południowej Rosji, w Kraju Stawropolskim, na Przedkaukaziu. Stolica Północnokaukaskiego Okręgu Federalnego. Położone na zboczu góry Maszuk, nad rzeką Podkumok, na wysokości ok. 600 metrów nad poziomem morza. Najwyżej położony punkt znajduje się w okolice miasta na wysokości 1401m n.p.m. - wierzchołek góry Besztau o pięciu szczytach, która dała nazwę miastu (besz-pięć, tau-gór z tursk. | |
| Pieczenga − osiedle typu miejskiego w obwodzie murmańskim, w północno-zachodniej części Rosji nad Morzem Barentsa (przy zatoce-fiordzie o tej samej nazwie). Początki osady sięgają XVI stulecia, rejon ten od najdawniejszych czasów zamieszkiwany był przez lud Lapończyków. W latach 1919-1945 Pieczenga pod nazwą Petsamo należała do Finlandii i była końcowym punktem tzw. Drogi Arktycznej, rozpoczynającej się w Zatoce Botnickiej. | |
| Pierwouralsk - miasto w Rosji, na Uralu, nad Czusową. Z około 800 wyprowadzonych ze lwowskich więzień 22 czerwca 1941 niedobitków więźniów NKWD, do miasta dotarła grupa 248 osób. Liczba mieszkańców w 2003 roku wynosiła 136 tys. Pervouralsk map. jpg Mapa miasta W W Revda Pervouralsk. png Widok satelitarny Pervouralsk citysign. jpg | |
| Pionierskij – miasto położone w obwodzie kaliningradzkim Rosji, 37 km od Kaliningradu i 3 km od Swietłogorska, z którym tworzy rejon miejski. W 2009 liczyło 11 797 mieszkańców. 10 km na płd. od miasta znajduje się nieczynne lotnisko wojskowe Dunajewka (rejon swietłogorski, dawna niem. miejscowość Thierenberg). W Neukuhren znajdowała się część Szkoły wywiadowczej Abwehry w Sulejówku. | |
| Poczep – miasto w obwodzie briańskim Federacji Rosyjskiej. Ludność 17 200. W XV wieku ważne miasto Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1503 pod okupacją Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Ok. 1710 hetman Iwan Skoropadski podarował miasto Aleksandrowi Mienszykowowi. Ten zbudował w pobliżu fort Aleksandropolis i założył manufakturę żagli okrętowych dla rosyjskiej marynarki. | |
| Pokrowsk - miasto w Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu changałaskiego. Leży na Płaskowyżu Nadleńskim na lewym brzegu Leny, 80 km powyżej Jakucka, współrzędne geograficzne 61°29′N 129°08′E / 61.483333333333, 129.13333333333{{#coordinates:61|29|N|129|08|E||| | |name= Pokrowsk }}, 10 tys. mieszkańców, ośrodek rejonu rolniczego, przemysł materiałów budowlanych, przystań rzeczna, muzeum regionalne. | |
| Polessk – miasto rejonowe w Rosji w obwodzie kaliningradzkim nad Zalewem Kurońskim. W rejonie polesskim mieszka 18 300 osób (w tym w mieście 7 600 – dane z 2005). Osada założona w 1258 roku. 28 czerwca 1642 roku została podniesiona do rangi miasta przez Wielkiego Elektora Fryderyka Wilhelma. Tutaj 20 listopada 1656 Wielki Elektor zawarł ugodę z Karolem Gustawem, dzięki której Prusy stały się niezależne od Polski. | |
| Prawdinsk - miasto w obwodzie kaliningradzkim w Rosji na terenie Barcji (4,5 tys. mieszkańców w 2004). Miejscowość położona nad rzeką Łyną, około 30 km na północny wschód od Bagrationowska i 25 km na południe od Gwardiejska, 10 km od granicy z Polską. Miasto założone przez Krzyżaków w 1312 roku przy brodzie na Łynie. Frydląd otrzymał regularne rozplanowanie z czworobocznym placem rynkowym. Miasto otoczono w XIV w. murami obronnymi z 2 bramami. | |
| Primorsk - miasto w Rosji, w obwodzie leningradzkim, 137 km na zachód od Petersburga, na Przesmyku Karelskim. Największy rosyjski port na Bałtyku. W 2009 liczyło 5 262 mieszkańców. Z Primorska pochodzi sześciu olimpijczyków – Pentti Karvonen, Eino Kirjonen, Matti Maisala, Mauno Maisala, Arvo Peussa i Voitto Soni. | |
| Primorsk – osiedle typu miejskiego w obwodzie kaliningradzkim w Rosji (2118 mieszkańców w 2006). Miejscowość położona nad najdalej na północ wysuniętą częścią Zalewu Wiślanego, ok. 35 km na zachód od Kaliningradu i 10 km na północ od Bałtijska. W 1266 biskup sambijski wzniósł na północnym brzegu Zalewu Wiślanego zamek Schönewik, który aż do 1525 był siedzibą biskupstwa. W 1299 biskup sprowadził osadników z Stralsundu, którzy założyli osadę. | |
| Primorsko-Achtarsk - miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, centrum administracyjne rejonu primorsko-achtarskiego. Miasto położone jest na wybrzeżu Morza Azowskiego, 151 km na południowy zachód od Krasnodaru. Znajduje się tu port morski, lotnisko, stacja kolejowa Achtari. Kurort klimatyczny z wodami leczniczymi. W 1774 turecka twierdza Achtar-Bachtar została zajęta przez wojska rosyjskie, w 1778 powstaje tu Reduta Achtarska. | |
| Prowidienija – osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Czukockim Okręgu Autonomicznym. Leży na południowym krańcu Półwyspu Czukockiego nad Zatoką Opatrzności w pobliżu Przylądka Czukockiego, około 450 km na wschód od Anadyru, współrzędne geograficzne 64°26′N 173°14′W / 64.433333333333, -173.23333333333{{#coordinates:64|26|N|173|14|W||| | |name= Prowidienija }}, ok. 3 tys. mieszkańców, przemysł spożywczy, skórzany, rybołówstwo, port morski na Północnej Drodze Morskiej, lotnisko. | |
| Pyt-Jach - miasto w Rosji, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze, w Rejonie Nieftiejugańskim. Administracyjnie Pyt-Jach nie wchodzi jednak w skład tego Rejonu, stanowiąc miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Miasto leży na prawym brzegu rzeki Jaryk Duży i liczy 41.528 mieszkańców. Jego nazwa w języku chantyjskim oznacza miejsce dobrych ludzi. | |
| Radużny - miasto w Rosji, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym - Jugrze. Miasto Radużny leży w Rejonie Niżniewartowskim, administracyjnie nie wchodzi jednak w jego skład, stanowiąc miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Radużny nad rzeką Agan i liczy 47.904 mieszkańców. Miasto zostało założone w 1973 r. , w związku z eksploatacją złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Prawa miejskie od roku 1985. W Radużnym znajduje się lotnisko międzynarodowe. | |
| Rewda - miasto w Federacji Rosyjskiej, w obwodzie swierdłowskim. Centrum administracyjne miejskiego rejonu rewdańskiego. Przez terytorium rejonu przebiega granica pomiędzy Europą i Azją i z tego powodu jest nazywane pierwszym miastem Europy. Jest to jedno z najstarszych miast uralskich. Za datę założenia osady uznaje się 1 września 1734 roku - dzień uzyskania w wielkim piecu pierwszej surówki. Prawa miejskie nadano 3 maja 1935 roku. . | |
| Rostów, miasto w Rosji, w obwodzie jarosławskim. Jest jednym z najstarszych miast rosyjskich. W 2008 liczyło 32 647 mieszkańców. Rosjanie używają nazw Rostów Wielki lub Rostów Jarosławski, żeby odróżnić miasto od znacznie większego Rostowa nad Donem. Miasto położone na brzegu jeziora Nero, 53 km od Jarosławia, 202 km od Moskwy, na trasie M8 «Chołmogory» Moskwa - Archangielsk. W mieście działają dworce kolejowe i autobusowe. | |
| Rubcowsk - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Ałtajskim, centrum administracyjne rejonu rubcowskiego. Miasto położone w południowej części Kraju Ałtajskiego, na brzegu rzeki Alej, dopływu Obu, 318 km od Barnaułu. Założony w 1886 jako osada Rubcowo (Рубцово) w pobliżu Ołowianisznikowa (Оловянишниково) i Połowinkino (Половинкино). W 1913 przekształcony w osadę kolejową, od 1927 status miasta. Przez miasto przechodzi linia kolejowa Nowonikołajewsk - Semipałatyńsk. | |
| Rżew - miasto w środkowej Rosji, w obwodzie twerskim, nad Wołgą. Około 63,7 tys. mieszkańców. W czasie II wojny światowej miasto znajdowało się na linii frontu od stycznia 1942 do marca 1943 r. i zostało całkowicie zniszczone w wyniku działań wojennych. Rżew jest miastem partnerskim Legionowa. W mieście znajduje się stacja kolejowa z dworcem Dworzec Bałtycki. | |
| Sajanogorsk – miasto w Federacji Rosyjskiej w Republice Chakasji. Miasto leży na terenie rejonu biejskiego, lecz nie wchodzi w jego skład i administracyjnie stanowi miasto wydzielone. Położone jest na lewym brzegu Jeniseju. Założone w 1975 roku na miejscu istniejącej od 1830 roku wsi Oznaczennoje (Означенное) w związku z budową Sajano-Suszeńkiej Elektrowni Wodnej. Miasto narażone jest na zanieczyszczenia w związku z produkcją aluminium. | |
| Sangar – osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji. Leży na Nizinie Środkowojakuckiej na prawym brzegu Leny, ok. 250 km na północny zachód od Jakucka, współrzędne geograficzne 63°56′N 127°28′E / 63.933333333333, 127.46666666667{{#coordinates:63|56|N|127|28|E||| | |name= Sangar }}, Miejscowość w szybkim tempie się wyludnia – jeszcze w 1989 r. zamieszkiwało w niej ok. 10,1 tys. mieszkańców, w 2005 – już tylko ok. 4,5 tys. | |
| Sarow – miasto zamknięte w obwodzie niżnonowogrodzkim w Rosji, pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). Od 1952 do sierpnia 1995 miasto nosiło nazwę Kremliow (ros. Кремлёв). Pierwsza mordwińska osada na tym terenie powstała w XII wieku. W 1298 miasto zdobyli Tatarzy. | |
| Siejmczan (ros. посёлок Сеймчан, pasiołek Siejmczan) - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie magadańskim na rosyjskim Dalekim Wschodzie. Leży nad rzeką Siejmczan w pobliżu jej ujścia do Kołymy, ok. 350 km na północ od Magadanu. Osiedle liczyło 9963 mieszkańców w spisie z 1989, ale już tylko 3725 w spisie z 2002. Stanowi ośrodek przemysłu spożywczego i drzewnego. Posiada połączenie drogowe z Magadanem poprzez odgałęzienie Traktu Kołymskiego. | |
| Siergijew Posad, miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, siedziba Siergijewo-Posadskiego rejonu. Miasto położone 71 km na północ od Moskwy, przy linii kolejowej Moskwa - Jarosław, nad rzeką Kanczurą i jej dopływami. W 2010 Siergijew Posad liczył 105,8 tys. mieszkańców. Nazwy miasta: do 1919 - Siergijewskij Posad, Siergijew Posad, 1919-1930 - Siergijew, 1930-1992 - Zagorsk, od 1992 - Siergijew Posad. | |
| Sierpuchow – miasto w Rosji w obwodzie moskiewskim (100 km na południe od Moskwy), nad Oką, w r. 2005 ok. 126 tys. mieszkańców, stolica rejonu sierpuchowskiego. Założone w 1339 w celu ochrony południowego przedpola Moskwy. Zagrożone tatarskimi najazdami miasto posiadało kamienną cytadelę. W następnych stuleciach niszczejące mury cytadeli służyły mieszkańcom jako źródło kamienia budowlanego. Dziś w mieście funkcjonuje przemysł tekstylny i mechaniczny, także produkcja mebli, papieru. | |
| Siewierobajkalsk — miasto w Buriacji, powstałe w latach siedemdziesiątych jako jedna z baz Kolei bajkalsko-amurskiej. Centrum rejonu siewierobajkalskiego. Siewierobajkalsk położony jest na północnym kraju Bajkału, 1048 km od Ułan Ude. Ludnośċ: 25,8 tys. mieszkańców (2005). Stacja kolejowa. Przedsiębiorstwa związane z koleją, zakład przetwórstwa rybnego, przemysł leśny. | |
| Siewierodwińsk (ros. Северодвинск, wcześniej Sudostroj, w latach 1938-1957 jako Mołotowsk) – miasto w północnej części Rosji, w obwodzie archangielskim, port przy ujściu Dwiny do Zatoki Dwińskiej. Około 223,5 tys. mieszkańców. Miejscowość została założona w 1936, a prawa miejskie uzyskała w 1938. W Siewierodwińsku znajduje się stocznia Siewiernoje Maszynostroitielnoje Priedprijatije w której produkowane są m. in. okręty podwodne z napędem jądrowym. | |
| Siewiersk – miasto zamknięte w Rosji, w obwodzie tomskim, nad Tomem (dopływ Obu), pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). Liczy 107 tys. mieszkańców. Założone w 1949 jako Skrytka pocztowa №5 (ros. Почтовый ящик №5). Prawa miejskie posiada od 1956, zakłady chemiczne (produkcja plutonu, a także m. in. | |
| Sławsk – miasto (4979 mieszkańców w 2006) w obwodzie kaliningradzkim w Rosji. Miejscowość położona około 15 km na południowy zachód od Sowiecka na linii kolejowej łączącej Kaliningrad z Sowieckiem. Osada założona została w 1292. W 1761 miasto poważnie uszkodziła powódź wywołana przez przerwanie tam podczas sztormu. Od 1818 siedziba pruskiego powiatu Elchniederung. W 1891 miasto uzyskało połączenie kolejowe z Królewcem i Tylżą. | |
| Smoleńsk – miasto w Rosji, stolica obwodu smoleńskiego. Położone nad Dnieprem. 319 tys. mieszkańców (2005). Węzeł kolejowy, stacja Smoleńsk, i drogowy. Leży na szlaku kolejowym z Warszawy do Moskwy. Siedziba eparchii smoleńskiej i wiaziemskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. 6 maja 1985 otrzymało tytuł Miasto Bohater (Город-герой). | |
| Snieżnogorsk – miasto zamknięte w rosyjskim obwodzie murmańskim. Założone w 1970 roku jako Wjużnyj, miasto było oficjalnie znane jako Murmańsk-60. Nazwę tę nosiło do 1994 roku, kiedy zmieniono ją na Snieżnogorsk. Miasto jest położone na brzegu jeziora Tumannyj (ros. Туманный, pol. dosł. Mglany) i leży 26 kilometrów od Murmańska. Populacja w roku 2008 wynosiła 14 330 mieszkańców. | |
| Snieżynsk – miasto zamknięte na rosyjskim Obwodzie Czelabińskim. Znane oryginalnie jako Czelabińsk-70, miasto zostało założone w 1957 roku jako siostrzany kompleks radzieckiego programu nuklearnego w Sarowie. Leży na południowym brzegu jeziora Sinar i znajduje się 105 km od Swierdłowska i 123 km od Czelabińska. Nazwa została zmieniona na Snieżynsk po upadku ZSRR w 1991 roku, a status jako miasto było przyznane dopiero 8 listopada 1993. Populacja w 2002 wynosiła 50 451 mieszkańców. | |
| Sobinka - miasto w Rosji, w obwodzie włodzimierskim położone 37 km na południowy zachód od Włodzimierza na prawym brzegu rzeki Klaźmy, centrum administracyjne rejonu sobińskiego. Osada powstała w połowie XIX wieku przy fabryce tekstylnej, znacjonalizowanej pod nazwą Komunistyczna awangarda (ros. Коммунистический авангард) i osada przezwana została Komawangard (ros. Комавангард). Od 1939 status miasta. | |
| Soczi – miasto – największy letni kurort w Rosji – położone w Kraju Krasnodarskim niedaleko granicy z Gruzją. Od strony północno-zachodniej miasto otoczone jest przez góry Kaukaz, aglomeracja rozpościera się nad brzegiem Morza Czarnego, wzdłuż drogi biegnącej z Dżubga do Suchumi, na długości 147 km, co czyni je drugim pod względem długości miastem na świecie. Liczba mieszkańców: 328.014 (2004). Organizator 22. Zimowych Igrzysk Olimpijskich. | |
| Sol-Ileck – miasto w południowej Rosji, w pobliżu granicy między Europą a Azją, na terenie obwodu orenburskiego. Sol-Ileck leży na terenie rejonu sol-ileckiego, którego ośrodek administracyjny stanowi, w pobliżu granicy z Kazachstanem. Miejscowość leży nad rzeką Ilek i liczy 26.259 mieszkańców. Miasto zostało założone w 1754, prawa miejskie od 1865. | |
| Soroczynsk – miasto w południowej Rosji, w pobliżu granicy między Europą a Azją, na terenie obwodu orenburskiego. Soroczynsk leży na terenie rejonu soroczynskiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży na lewym brzegu rzeki Samara i liczy 29577 mieszkańców. Miasto zostało założone w 1737 r. , prawa miejskie od roku 1945. | |
| Sowiecka Gawań, miasto w Rosji w Kraju Chabarowskim, nad Cieśniną Tatarską. Miejscowość uzyskała prawa miejskie w 1941 r. , obecnie liczy 30 480 mieszkańców (dane z 2002 r.). Znajduje się tu port morski, w tym baza rosyjskiej Floty Oceanu Spokojnego. Port posiada połączenie promowe na wyspę Sachalin. Tutaj znajduje się także wschodnia krańcowa stacja Kolei Bajkalsko-Amurskiej (BAM). | |
| Spas-Diemieńsk – miasto znajdujące się w obwodzie kałuskim w Rosji, położone nad rzeką Demena około 197 km na zachód od miasta Kaługa. Ludność: 4896 (stan na 2010), 5296 (stan na 2002), 6239 (stan na 1989). Spas-Diemieńsk został po raz pierwszy wspomniany w 1494 roku jako osiedle Diemieńsk. Otrzymał on swoją dzisiejszą w 1855 roku, a status miasta przyznano mu w 1917 roku. Przypisy | |
| Sriedniekołymsk - miasto w Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu sriedniekołymskiego. Leży w południowej części Niziny Kołymskiej na lewym brzegu Kołymy, 80 km poniżej ujścia Sededemy, ok. 1300 km na północny wschód od Jakucka, współrzędne geograficzne 67°27′N 153°42′E / 67.45, 153.7{{#coordinates:67|27|N|153|42|E||| | |name= Sriedniekołymsk }}, 4 tys. mieszkańców, przemysł spożywczy, przystań rzeczna, lotnisko. | |
| Sriednieuralsk - miasto w Federacji Rosyjskiej, w obwodzie swierdłowskim, w okręgu miejskim Wierchniaja Pyszma. Do roku 1996 organizacyjnie podporządkowane Wierchniej Pyszmie, obecnie samodzielny organizm miejski. W 2005 roku liczyło 19,6 tys. mieszkańców. Położone nad brzegami jeziora Iset, w odległości 25 km od Jekaterynburga i 8 km Wierchniej Pyszmy. | |
| Surgut ros. Сургут to miasto w Rosji, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym. Surgut położony jest w Rejonie Surguckim i stanowi jego ośrodek administracyjny, sam jednak nie wchodzi w skład rejonu, stanowiąc, podobnie jak wszystkie duże miasta na terenie Okręgu - miasto wydzielone Chanty-Mansyjskiego OA - Jugry. Surgut leży na prawym brzegu Obu, stanowiąc ważny port rzeczny zachodniej Syberii, liczy 301 890 mieszkańców i jest najludniejszym ośrodkiem miejskim Chanty-Mansyjskiego OA . | |
| Susuman – miasto w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie magadańskim, ośrodek administracyjny rejonu susumańskiego. Leży w Górach Czerskiego nad rzeką Biorioloch, ok. 380 km na północny zachód od Magadanu. Liczy 7.2 tys. mieszkańców, stanowi ośrodek wydobycia złota, zlokalizowany jest tam przemysł spożywczy, maszynowy, materiałów budowlanych, posiada połączenie drogowe z Magadanem, lotnisko. | |
| Swietłogorsk – miasto na prawach rejonu w obwodzie kaliningradzkim. Do rejonu zalicza się także osady nadmorskie Jantarnyj i Primorje. Liczy 11 tys. mieszkańców (2005). Miejscowość wypoczynkowa i sanatoryjna (wody mineralne). W miejscowości Donskoje, znajduje się lotnisko wojskowe. Na początku XX wieku był to najpopularniejszy ośrodek wczasowy mieszkańców Królewca, położony 30 km na północ od miasta. | |
| Swietłograd – miasto w południowej Rosji, w Kraju Stawropolskim, na Przedkaukaziu. Położone w odległości 90 km na północny wschód od Stawropola na zboczu góry Kucaj, nad rzeką Kałaus. Miasto zamieszkuje 39,5 tys. mieszkańców. Założone w 1786 roku jako Piotrowskoje, nazwane po imieniu pierwszego z osiedleńców Piotra Burłaka. W 1965 otrzymał status miasta i zmienił nazwę na Swietłograd. | |
| Swietłyj - miasto w obwodzie kaliningradzkim w Rosji (ok. 21,8 tys. mieszkańców w 2005) Miejscowość położona na północnym brzegu Zalewu Wiślanego około 30 km na zachód od Kaliningradu. Osada rybacka wzmiankowana od 1640. W 1899 zbudowano fachwerkową kaplicę ewangelicką, od 1901 parafialną. Po II wojnie światowej weszła w skład ZSRR. W 1946 zmieniono nazwę na Swietłyj. W 1955 wieś uzyskała prawa miejskie i nastąpił jej szybki rozwój. | |
| Syktywkar – miasto w Federacji Rosyjskiej, stolica republiki Komi, nad Sysołą, w pobliżu jej ujścia do Wyczegdy. Około 230 tys. mieszkańców. Nazwa miasta pochodzi z języka komi i oznacza miasto na rzece Sysole. Do roku 1930 miasto nazywało się Ust'-Sysolsk (ros. Усть-Сысольск). Miasto zostało założone w 1586 roku. | |
| Szachty (do 1920 Aleksandrowsk Gruszewski) - miasto w południowej Rosji, w obwodzie rostowskim, we wschodniej części Donieckiego Zagłębia Węglowego. Znajduje się około 26 km od przejścia granicznego z Ukrainą, 36 km od rzeki Don i 68 km od Rostowa nad Donem. W 2010 roku miasto liczyło 239 987 mieszkańców. W obwodzie rostowskim Szachty są drugim miastem pod względem powierzchni, trzecim pod względem liczby ludności i czwartym pod względem wielkości produkcji przemysłowej. | |
| Szaria – niewielkie miasto w środkowej części europejskiej Rosji, na terenie obwodu kostromskiego. Szaria leży na terenie rejonu szariańskiego, którego ośrodek administracyjny stanowi. Miejscowość leży nad rzeką Wietługa i liczy 24.813 mieszkańców. Szaria to młode miasto - zostało założone w 1906 r. , prawa miejskie od roku 1938. | |
| Szczołkowo - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim, nad rzeką Klaźmą (dopływ Oki), około 35 kilometrów na północny wschód od Moskwy. Liczy 112 tys. mieszkańców, przemysł włókienniczy, chemiczny (m. in. farmaceutyczny), metalowy, maszynowy, w pobliżu złoże dolomitów. Prawa miejskie otrzymało w 1925. === Miasta partnerskie === 22x20px Browary, Ukraina 22x20px Hemer, Niemcy 22x20px Talsi, Łotwa 22x20px Lohja, | |
| Szenkursk – miasto w północnej Rosji, na terenie obwodu archangielskiego, w północno-wschodniej Europie, nad rzeką Waga. Miasto leży w rejonie szenkurskim, którego jest ośrodkiem administracyjnym. Miejscowość została założona w 1229 r. , prawa miejskie od 1780 r. Miasto liczy 6.017 mieszkańców i jest lokalnym centrum przemysłu drzewnego. W osadzie znajdują się też zakłady mięsne i mleczarskie. | |
| Szlisselburg – twierdza w zachodniej Rosji położona na wyspie u wypływu rzeki Newy z jeziora Ładoga oraz miasto leżące naprzeciw Petersburga położone na lewym brzegu u ujścia Newy do Zatoki Fińskiej. Twierdza Szlisselburg oraz historyczna starówka zostały w 1990 roku wpisane przez UNESCO na listę kulturowego i przyrodniczego dziedzictwa ludzkości. | |
| Szuja - rosyjskie miasto położone na wschód od Moskwy, w obwodzie iwanowskim. Pochodziła stamtąd Fiodorowa Wasilijewa, rekordzistka w liczbie urodzonych dzieci na świecie. 15 marca 1922, w czasie przeprowadzania konfiskaty majątku Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przez władze bolszewickie, w mieście miały miejsce zamieszki. 15px Osobny artykuł: Zamieszki w Szui (1922). | |
| Taganrog - portowe miasto nad Morzem Azowskim w Rosji,. Ludność ok. 280 tys. (2005). Jako twierdza założony przez Piotra Wielkiego w 1698 z przeznaczeniem na pierwszą bazę rosyjskiej marynarki wojennej. Zburzony w 1712. Prawa miejskie uzyskał w 1775. Od początku XIX wieku ważny ośrodek handlowy, zaś od przełomu XIX i XX wieku również - przemysłowy. Miasto położone na wzgórzu. Ważny ośrodek przemysłu ciężkiego oraz ośrodek akademicki. | |
| Tajga Тайга - miasto w Rosji w obwodzie kemerowskim na Syberii na szlaku kolei transsyberyjskiej. Założone w 1898 w związku z budową kolei transsyberyjskiej, stację kolejową zbudowano już w 1896. Prawa miejskie od 1925. Ludność 24,7 tys. (2005). Ważna stacja na trasie Transsybu, od głównego szlaku odchodzi tu linia boczna Tajga - Biały Jar idąca na Tomsk. Gospodarka miasta oparta głównie na obsłudze kolei, także fabryki przemysłu spożywczego, lekkiego i materiałów budowlanych. | |
| Tajszet, ros. Тайшет, miasto w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie irkuckim, nad rzeką Biriusą (jest to dorzecze Angary). Tajszet jest nazwą dopływu Biriusy i w języku ketyjskim oznacza zimną rzekę. Populacja miasta to 37 700 mieszkańców (2005). Miasto zostało założone w 1897, a prawa miejskie otrzymało w 1938. Stacja kolei transsyberyjskiej. Ma tu swój początek kolej bajkalsko-amurska. W latach 1943-1946 centrum Tajszetłagu. | |
| Tiksi – osiedle typu miejskiego w Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny rejonu bułuńskiego. Leży nad zatoką Tiksi, w pobliżu ujścia Leny, u podnóża Gór Charaułaskich, współrzędne geograficzne 71°39′N 128°48′E / 71.65, 128.8{{#coordinates:71|39|N|128|48|E||| | |name= Tiksi (miejscowość) }}, 6 tys. mieszkańców. Port morski (dostępny przez 3 miesiące w roku), lotnisko, w pobliżu stacja polarna. Założone w 1932 r. jako jeden z portów Północnej Drogi Morskiej. | |
| Tobolsk – miasto w Rosji, w obwodzie tiumeńskim, u ujścia rzeki Toboł do Irtysza. Podbite przez Rosję w 1587, stanowiło ważne centrum podboju Syberii i uważane było wtedy za jej stolicę. W mieście znajduje się rzymskokatolicki kościół Trójcy Przenajświętszej wybudowany w latach 1900-1907 ze składek rosyjskich Polaków. Liczba mieszkańców: 98 957 (2010). Do 1917 Tobolsk był stolicą guberni tobolskiej. | |
| Tommot - miasto w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji, w ułusie ałdańskim. Leży w Górach Ałdańskich, nad Ałdanem, ok. 60 km na północny wschód od miasta Ałdan, współrzędne geograficzne 58°58′N 126°16′E / 58.966666666667, 126.26666666667{{#coordinates:58|58|N|126|16|E||| | |name= Tommot }}, 9 tys. mieszkańców, ośrodek regionu wydobycia złota i miki, przystań rzeczna. Leży na drodze z Jakucka do Ałdanu a także na trasie budowanej linii kolejowej Amur - Jakuck. Założone w 1923 r. | |
| Tomsk – miasto w Rosji. | |
| Trubeck – jeden z najstarszych grodów ruskich, położony na prawym brzegu rzeki Desny, 94 km na południe od Briańska. Badania archeologiczne wykazały, że został założony w 975 r. w miejscu dzisiejszej wioski Kwietuń nad rzeką Trubiż, od której pochodzi nazwa Trubecka. Wspomniany w 1164 r. jako Trubiecz – gród należący do księstwa czernihowskiego. Później Trubeck stał się stolicą udzielnego księstwa. | |
| Tura – według podziału administracyjno-terytorialnego jest to osiedle typu miejskiego zaliczane do kategorii miejscowości miejskich, lecz według podziału municypalnego jest to jednostka municypalna zaliczana do kategorii wiejskich, ale nosząca nazwę osiedle typu miejskiego Tura. Tura leży w Rosji, w centralnej części Syberii, ośrodek administracyjny rejonu ewenkijskiego Kraju Krasnojarskiego. | |
| Turuchańsk, ros. Туруха́нск - wioska, a w przeszłości miasto w Rosji, w zachodniej Syberii, centrum rejonu turuchańskiego w Kraju Krasnojarskim. Ludność 4,8 tys. osób (2002). Założona jako osada zimowa w 1607 nad brzegiem Jeniseju (obecnie rzeka ta jest oddalona od osady). W związku z powolnym upadkiem Mangazei od 1619 zamieszkana na stałe i rozrastająca się. | |
| Uchta – miasto w europejskiej części Rosji, w republice Komi, nad rzeką Uchtą. Około 127 tys. mieszkańców. Miasto Uchta powstało w 1929 r. jako osiedle robotnicze Czibiu, a w 1939 r. zmieniło nazwę na Uchta. Prawa miejskie uzyskało w roku 1943, kiedy została do niego doprowadzona linia kolejowa. Na jego terytorium istniały obozy GUŁAG do roku 1955 - miejsce zsyłek wielu Polaków i innych nacji. Uchta jest ważnym ośrodkiem wydobywczym ropy naftowej i gazu. | |
| Udacznyj - miasto w północno-wschodniej Syberii, w ułusie mirnińskim w rosyjskiej republice Jakucji. Liczy 15,5 tys. mieszkańców. Położone jest 300 km na południe od koła podbiegunowego, nad brzegami rzeki Marchy w odległości 1370 km od Jakucka i 550 km od Mirnego. Założone w 1955 jako osiedle po odkryciu komina kimberlitowego z dużą zawartością diamentów. W 1987 otrzymało status miasta. | |
| Uglegorsk — miasto zamknięte w rosyjskim obwodzie amurskim. Liczy 5,3 tys. mieszkańców. W jego pobliżu znajduje się kosmodrom Swobodny. Miejscowość leży nad rzeką Wielka Piora (dopływ Zei, w odległości 180 km od Błagowieszczeńska i 110 km od granicy z Chinami. Najbliższa stacja kolejowa Kolei Transsyberyjskiej znajduje się w odległości 5 km. Miasto powstało w 1961 roku. W latach 1969-1994 nosiło nazwę Swobodnyj-18. | |
| Uglicz – miasto w środkowej części Rosji, w obwodzie jarosławskim, nad rzeką Wołgą. Znane od 937 roku, pierwsza wzmianka jako o mieście z 1148. Miasto należy do tzw. Złotego Pierścienia Rosji. W 2005 Uglicz liczył około 37 tys. mieszkańców. Od 1218 do 1328 był stolicą niezależnego Księstwa Uglickiego. Następnie wszedł w skład Księstwa Moskiewskiego. | |
| Ugolne Kopy (ros. Угольные Копи kopalnie węgla) - osiedle typu miejskiego w azjatyckiej części Rosji, w Rejonie Anadyrskim w Czukockim Okręgu Autonomicznym. Leży na północnym brzegu zatoki Liman Anadyrski (u ujścia rzeki Anadyr), około 10 km na wschód od Anadyru, współrzędne geograficzne 64°44′N 177°43′E / 64.733333333333, 177.71666666667{{#coordinates:64|44|N|177|43|E||| | |name= Ugolne Kopy }}, ok 6 tys. mieszkańców. Ośrodek wydobycia węgla brunatnego, port lotniczy Anadyru. | |
| Uljanowsk (ros. Ульяновск, dawniej Symbirsk) – miasto obwodowe w południowo-zachodniej części Rosji nad Wołgą, centrum administracyjne obwodu uljanowskiego, położone około 893 km na wschód od Moskwy. Liczba mieszkańców w 2009 roku wynosiła 603 782 mieszkańców, a według wstępnych wyników rosyjskiego spisu powszechnego z 2010 roku liczba ta wynosi 613 800. | |
| Ułan Ude – miasto w Rosji, stolica Buriacji, położone przy ujściu rzeki Udy do Selengi, trzecie co do wielkości miasto wschodniej Syberii – 411 646 mieszkańców (2012). Znajduje się ono ok. 130 km na wschód od jeziora Bajkał między górami Chamar-Daban i Ułan-Burgasy. Położone 4400 km na wschód od Moskwy, 430 km na północ od Ułan Bator i ok. 130 km od Jeziora Bajkał. Obecną nazwę miasto otrzymało w 1934 roku. Do 27 lipca 1934 roku było znano jako Wierchnieudińsk. | |
| Urdoma – osiedle typu miejskiego w północnej Rosji, na terenie obwodu archangielskiego, w północno-wschodniej Europie. Powstało w styczniu 1963 z połączenia kilku osad: Urdoma - stacja kolejowa, Nianda, Pierwomajskoje i Piesocznyj. Miejscowość liczy 4630 mieszkańców (1 stycznia 2005 r.). Położona na brzegu rzeki Górna Łupia, ma stację kolejową na linii Kotłas - Mikun. | |
| Urus-Martan – miasto w Rosji, w Czeczenii. Liczy 50,63 tys. mieszk. (2009). Powierzchnia miasta wynosi 10 km². Stolica rejonu urus-martanowskiego i ośrodek przemysłowy położony na wysokości 230 m n.p.m. W rejonie Urus-Martan, we wsi Komsomolskoje (ros. Комсомольское) w 1964 przyszedł na świat czeczeński dowódca wojskowy i polityk, Rusłan Gełajew. | |
| Ust'-Łabińsk − miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, 62 km od Krasnodaru, centrum administracyjne rejonu ust'-łabińskiego. Miasto położone na prawym, wysokim brzegu rzeki Kubań, naprzeciw miasta do Kubania wpada rzeka Bolszaja Łaba. W 1778 powstały umocnienia w rejonie ujścia Łaby pod nazwą Reduta Aleksandrowska (Александровский редут). Prace zakończono w 1793 roku i nadano im nazwę Ust'-Łabińskaja (Усть-Лабинская). W roku 1794 stanica została zasiedlona przez kozaków dońskich. | |
| Wasilsursk - osiedle typu miejskiego nad Surą, w pobliżu jej ujścia do Wołgi, w obwodzie niżnonowogrodzkim w Rosji. Populacja w roku 2002: 1 329 osób. W miejscu dzisiejszego Wasilisurska znajdował się wcześniej drewniany fort maryjskiego plemienia Kuruk, nazywany Cepel. Zdobyty przez Rosjan po krwawej bitwie w roku 1523, służył jako baza wypadowa podczas wojen rosyjsko-kazańskich. | |
| Wierchniaja Pyszma - miasto w Federacji Rosyjskiej, w obwodzie swierdłowskim. Miasto-satelita Jekaterynburga, położone w ujściu rzeki Pyszma, 15 km od stolicy obwodu. W skład okręgu miejskiego Wierchniaja Pyszma wchodzą także: miasto Sriednieuralsk, osiedla typu miejskiego Iset, Kiedrowe, Bałtym i kilka wsi. Do ulubionych miejsc rekreacji w pobliżu Wierchniej Pyszmy należą jeziora Iset i Bałtym. | |
| Wierchojańsk – miasto w Rosji, w Jakucji, przystań na prawym brzegu rzeki Jany w odległości 900 km od Jakucka. 1434 mieszkańców. Założone w 1638 roku jako zimowisko kozackie, w 1775 roku przeniesione na obecne miejsce. Od XIX wieku miejsce zesłań. Bardzo surowy klimat, jedno z najzimniejszych miejsc półkuli północnej: średnia roczna temperatura –17 °C, średnia temperatura stycznia –50 °C. | |
| Wierchoturie - miasto w Rosji, w obwodzie swierdłowskim, centrum administracyjne rejonu wierchoturskiego. 7,6 tys. mieszkańców (2005). Założone w 1597, jest jednym z najstarszych rosyjskich miast za Uralem. W mieście znajduje się wiele zabytków z XVIII i XIX wieku, funkcjonują dwa prawosławne klasztory - męski monaster św. Mikołaja i żeński monaster Opieki Matki Bożej. Położone nad brzegami Tury, dopływem Tobołu. | |
| Wiesiegonsk, to miasto położone w zachodniej Rosji na terenie obwodu twerskiego, centrum administracyjne Rejonu wiesiegońskiego, 253 km na południe od Tweru. Miasto załozone w 1524 roku. W XVIII/XIX wieku ważne miasto handlowe, którego znaczenie wzrosło po otwarciu w 1811 Kanału Tichwińskiego, łączącego Wołgę z Morzem Bałtyckim. Od 1923 miasto, w 1940 zostało zatopione w związku z budową Zapory Rybińskiej i zbudowane w nowym miejscu. | |
| Wilujsk - miasto w Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu Wilujskiego. Leży na Nizinie Środkowojakuckiej nad rzeką Wiluj, ok. 450 km na północny zachód od Jakucka, współrzędne geograficzne 63°45′N 121°37′E / 63.75, 121.61666666667{{#coordinates:63|45|N|121|37|E||| | |name= Wilujsk }}, 10 tys. mieszkańców. Ośrodek regionu hodowli zwierząt futerkowych, przemysł spożywczy, przystań rzeczna, lotnisko. | |
| Władykaukaz – stolica i największe miasto Republiki Północnej Osetii-Alanii, położone w południowo-wschodniej części kraju, u stóp Kaukazu, nad rzeką Terek. Ludność składa się z Osetyjczyków, Rosjan, Ormian i Gruzinów. We Władykaukazie była duża polska diaspora i kościół. Obecnie (2005) w mieście jest polski klub. Wcześniej nosiło nazwy Ordżonikidze (1931-1944, 1954-1990) oraz Dzaudżikau (1944-1954). | |
| Wołgodońsk - miasto w Rosji, w obwodzie rostowskim, port nad Donem. Około 170 tys. mieszkańców. Jedno z najmłodszych miast na południu Rosji, założony 27 lipca 1950 roku jako osiedle budowniczych Cymlańskiego Węzła Wodnego. Duży ośrodek przemysłowy i naukowy, energetyczne centrum południa Rosji. Naturalne strefy geograficzne, w której znajduje się w Wołgodońsk, od dawna nazywano bezpieczną Dońską krawędzią. | |
| Wołgograd – miasto obwodowe w Rosji, nad dolną Wołgą. Przed przybyciem Rosjan na tereny, na których leży obecnie Wołgograd, miejscowość nazywała się Cary czin – żółta wyspa, tj. wysepka, na której została pierwotnie założona osada, a która została utworzona przez żółtą rzekę (niosącą pokłady piasku i gliny), tat. Sarysu, później nazwaną przez Rosjan Carycą. Miasto w styczniu 2010 liczyło 979 617 mieszkańców przy powierzchni 565 km². | |
| Woskriesiensk – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim położone 88 km na południowy wschód od Moskwy nad rzeką Moskwą, centrum administracyjne rejonu woskriesieńskiego. W 1577 istniała tu wieś Woskriesienskoje (Воскресенское), w 1862 powstała osada, a od 1938 miasto. W 2006 zapadła decyzja o budowie tu dużej fabryki materiałów budowlanych należącej do firmy KREISEL z Poznania. | |
| Wyborg, - miasto w Rosji, w obwodzie leningradzkim, leżące na Przesmyku Karelskim, nad Zatoką Wyborską. W Wyborgu występuje głównie przemysł stoczniowy, spożywczy, chemiczny, odzieżowy i elektrotechniczny. Miasto jest również ośrodkiem uzdrowiskowym i celem wypraw turystów. Według oficjalnych danych federalnych w 2010 roku zamieszkiwało je 79 962 osób. | |
| Zaoziornyj – miasto w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Krasnojarskim, centrum administracyjne rejonu rybińskiego, nazywane często przez mieszkańców Zaoziorka. Miasto położone jest nad rzeką Bagra, w dorzeczu Jeniseju, 166 km od Krasnojarska. Założone jako słoboda Troicko-Zaoziornaja w 1776, w XIX wieku wieś, od 1934 osiedle typu miejskiego, od 1948 status miasta. Stacja przesiadkowa na trasie kolei transsyberyjskiej dla mieszkańców odległego o 18 km miasta zamkniętego Zielenogorsk. | |
| Zaoziorsk ros. : Заозёрск (Североморск-7, Мурманск-150, Западная Лица) – miasto w Federacji Rosyjskiej w obwodzie murmańskim, w pobliżu ujścia rzeki Licy do Zalewu Motowskiego, na Morzu Barentsa, miasto zamknięte. Założone w 1958 jako baza marynarki wojennej Zapadnaja Lica (ujście rzeki Lica znajduje się w fiordzie o nazwie Zapadnaja Lica, była tam wcześniej osada rybacka także o tej nazwie). Stacjonują tu okręty podwodne 1 Flotylli Floty Północnej. | |
| Zariecznyj (ros. Заречный) – rosyjskie miasto zamknięte w obwodzie penzeńskim, położone w odległości 12 kilometrów od administracyjnego centrum regionu, miasta Penzy, pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). Budowa miasta i fabryki rozpoczęła się na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów ZSRR z 20 lipca 1954. Rozporządzeniem z 3 marca 1962 na terytorium obwodu penzeńskiego stworzono strefę zamkniętą Penza-19. | |
| Zielenogorsk - miasto zamknięte w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Krasnojarskim, pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). W okresie ZSRR miasto nosiło nazwę Zaoziornyj-13, potem Krasnojarsk-45. Prawa miejskie od 1956. Miasto położone jest na lewym brzegu rzeki Kań, 100 km od Krasnojarska, 18 km od miasta Zaoziornyj, gdzie mieści się najbliższa stacja kolejowa. | |
| Zielenograd, Zielenogradzki okręg administracyjny Moskwy (ros. Зеленоград, Зеленоградский административный округ) – miasto w Rosji, znajdujące się 37 km na północny zachód od Moskwy. Ludność liczy 218.839 mieszkańców. Od 1963 roku Zielenograd administracyjnie wchodzi w skład Moskwy. Po reformie administracyjnej w 1991 roku oficjalnie nazwany jako Zielenogradzki okręg administracyjny Moskwy. | |
| Zielenogradsk – miasto w Rosji, w obwodzie kaliningradzkim położone 30 km na północ od Kaliningradu, centrum administracyjne rejonu zielenogradskiego. Pierwotnie pruska wieś rybacka Cranzkuhren na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, pod opanowaniu przez zakon krzyżacki otrzymała nazwę Cranz. W XIX wieku stanowiła popularną miejscowość letniskową, szczególnie po uruchomieniu linii kolejowej do Królewca w 1885 roku. W latach 1816-1895 znana jako das königliche Bad, czyli królewski kurort. | |
| Zwieriewo - miasto w Rosji. Od 1989 r. administracyjnie położone w centralnej części Obwodu Rostowskiego, po wschodniej stronie Zagłebia Donieckiego. Znajduje się 140 km od Rostowa nad Donem i 21 km od Gukowa. W granicach miasta znajduje się chutor robotniczy Trudowoj (Трудовой niepodległy administracyjnie miastu lecz bezpośrednio Obwodowi Rostowskiemu. | |
| Zyrianka - osiedle typu miejskiego w Rosji, 8 tys. mieszkańców. Współrzędne geograficzne 65°45′N 150°51′E / 65.75, 150.85{{#coordinates:65|45|N|150|51|E||| | |name= Zyrianka }}, leży na południu Niziny Kołymskiej u ujścia Jasacznej do Kołymy. Ośrodek wydobycia węgla kamiennego, przystań rzeczna, lotnisko, muzeum regionalne. Osiedle założone na początku lat trzydziestych XX w. po odkryciu złóż węgla, najpierw jako jeden z obozów gułagu. | |
| Żataj - osiedle typu miejskiego w rosyjskiej Jakucji. Położony jest na lewym brzegu Leny, 15 km biegiem rzeki od Jakucka. Historia miasta rozpoczyna się w latach dwudziestych. W 1929 w okolicach miasta rozpoczęto budowę kołchozu. W 1936 zbudowano bazę paliw. Osiedle utworzono 28 kwietnia 1948 z polecenia Naczelnego Prezydium Rosyjskiej FSRR. W 1998 przeprowadzono wybory lokalne w wyniku których 21 stycznia 1999 utworzono pierwszą w republice Sacha radę miejską. | |
| Żeleznodorożnyj - miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim położone 21 km na wschód od Moskwy. Już w XVI wieku istniało na terenie obecnego miasta kilka wsi, lecz powstanie miasta możliwe było dopiero wraz z budową linii kolejowej do Niżnego Nowogrodu w latach 1858-1862. W roku 1861 powstała tu stacja kolejowa i w 1877 była tu wieś, a od 1951 miasto. | |
| Żeleznogorsk – miasto zamknięte w azjatyckiej części Rosji, w Kraju Krasnojarskim, pozostające w gestii Federalnej Agencji Energii Atomowej Rosatom (Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом»). W okresie ZSRR miasto nosiło nazwę Krasnojarsk-26, także Socgorod, Dziewiątka, Atomgrad. Miasto położone w dorzeczu rzeki Jenisej, na brzegach rzek Kantał i Bajkał, 64 km od Krasnojarska. | |
| Żeleznowodsk, Żeleznowodzk (ros. Железноводск) – miasto w Rosji w Kraju Stawropolskim, w pobliżu miasta Piatigorsk. Zostało założone w roku 1842. Jest położone na południu Stawropolskiego wzniesienia, w podgórzach Większego Kaukazu, na południowym, południowo-zachodnim i częściowo wschodnim zboczu góry Żelaznej, w dolinie rzeczek Dżejmuk i Kuczuk. W mieście znajduje się uzdrowisko wchodzące w grupę uzdrowisk Kaukaskich Mineralnych Wód. | |
| Żukowski, – miasto w Rosji, w obwodzie moskiewskim nad rzeką Moskwą, około 40 km na południowy wschód od Moskwy, liczy około 100 tys. mieszkańców. Założone w 1935 jako Stachanowo. Prawa miejskie posiada od 1947. Ośrodek projektowo-badawczy lotnictwa, instytyt lotów doświadczalnych, centralny instytut aerohydrodynamiczny, przemysł maszynowy, drzewny, mineralny, pokazy lotnicze. W mieście działa linia lotnicza Moskovia Airlines. | |
| Jeziora i rzeki na mapie Rosji |
|---|
| Alej - rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Obu. Przepływa przez Kraj Ałtajski. Długość rzeki - 858 km. Powierzchnia dorzecza - 21 000 km². Źródła rzeki znajdują się w Kazachstanie i jej ciek przez około 5 km znajduje się na terytorium obwodu wschodniokazachstańskiego. W dalszym biegu przepływa przez stepowy Płaskowyż Nadobski. Zasilanie deszczowe i śniegowe. Średni roczny przepływ wody - 33,8 m³/s. Skuta lodem od listopada do kwietnia. Jej wody wykorzystywane są do celów irygacyjnych. | |
| Ałdan – rzeka w Rosji we wschodniej Syberii, prawy (i zarazem najzasobniejszy w wodę) dopływ Leny, długość 2273 km, powierzchnia dorzecza 729 tys. km², średni roczny przepływ u ujścia 5110 m³/s. | |
| Amba - rzeka o długości 63 km w rosyjskim Kraju Nadmorskim. Ma swoje źródła Sichote-Alinie i płynie do Zatoki Amurskiej Morza Japońskiego. | |
| Angara – rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Jeniseju. Jej długość wynosi 1779 km, a powierzchnia dorzecza 1040 tys. km². Wypływa z jeziora Bajkał, przepływa przez południową część Wyżyny Środkowosyberyjskiej. W środkowym i dolnym biegu tworzy liczne progi. Angara jest jedyną rzeką, która wypływa z Bajkału. | |
| Anuj (ros. Ану́й) – rzeka w Rosji, lewy dopływ Obu. Długość rzeki wynosi 327 km, powierzchnia zlewni 6930 km. | |
| Baksan, inaczej Azau – rzeka w Kabardo-Bałkarii. Jest prawym dopływem Małki. Ma długość 173 km. Wypływa z lodowców Elbrusa. | |
| Baskunczak – słone jezioro w Rosji, na Nizinie Nadkaspijskiej. Drugie najniżej położone miejsce na lądzie w Europie. Znajduje się ono 21 m p.p.m. Ma powierzchnię 106 km². Jest bezodpływowe. W okolicy wydobywa się sól kamienną. | |
| Berd - rzeka w Rosji, stanowiąca prawy dopływ rzeki Ob. Długość rzeki: 363 km. | |
| Bureja - rzeka w azjatyckiej części Rosji, dopływ Amuru. Nazwa pochodzi od ewenkijskiego słowa birija, znaczącego rzeka. Ma 623 km długości (739 od źródeł Prawajej Burei), powierzchnia dorzecza wynosi około 70 tys. km. Największą miejscowością nad rzeką jest Nowy Urgal, leżący na trasie kolei bajkalsko-amurskiej. Na rzece budowana jest zapora, planuje się oddanie jej do użytku w roku 2011. | |
| Chantajka – rzeka w Rosji w Kraju Krasnojarskim, prawy dopływ Jeniseju. W środkowym biegu rzeki znajduje się Zbiornik Chantajski i Chantajska Elektrownia Wodna. Długość rzeki wynosi 174 km. Powierzchnia dorzecza obejmuje 30 700 km². Średni przepływ wody wynosi w około ~595 m³/s w odległości 62 km od ujścia do Jeniseju. Rzeka zaczyna bieg w górach Putorana. Dorzecze znajduje się nad północnym kołem podbiegunowym, na obszarze wiecznej zmarzliny. Zasilana opadami śniegu i deszczu. | |
| Chopior - rzeka w Rosji. Lewy dopływ Donu. Długość: 979 km Powierzchnia dorzecza: 61,1 tys. km² Większe miasta położone nad rzeką: Bałaszow, Nowochopiorsk, Uriupinsk. | |
| Czarysz – rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Obu. Przepływa po terytorium Kraju Ałtajskiego i Republiki Ałtaju. Długość 547 km, powierzchnia dorzecza 22,2 tys. km². Brzegi rzeki porośnięte lasem mieszanym: głównie brzoza i sosna, rzadziej jodła syberyjska i świerk. Główne dopływy: Kumir, Korgon, Sientielek, Inia, Bieła, Łoktiewka, Maralicha. | |
| Czułym – rzeka w azjatyckiej części Rosji. Przepływa przez Kraj Krasnojarski i obwód tomski. Powstaje z połączenia dwóch rzek: Biełyj Ijus i Cziornyj Ijus. Jest prawym dopływem rzeki Ob. Długość: 1799 km, powierzchnia dorzecza: 134,1 tys. km². Spławna. Żeglowna na odcinku 1173 km. Miasta położone nad rzeką:Aczyńsk, Nazarowo, Asino. Rzeka Czułym zamarza na okres 6 miesięcy. Główne dopływy: Cziet Cziczkajuł | |
| Dolna Tunguzka (ros. Нижняя Тунгуска, Niżniaja Tunguska) – rzeka w Rosji. Swoje źródła ma na południu Wyżyny Środkowosyberyjskiej. Płynie przez nią początkowo w kierunku północnym, a potem zachodnim. Wpada do rzeki Jenisej, jako jego prawy dopływ. W górnym biegu płynie szeroką doliną. Dolny bieg obfituje w liczne jezioropodobne rozszerzenia (do 25 km). Miejscami zwęża się do 200 m. W tych miejscach brzegi są strome i osiągają nawet 100-200 m wysokości. | |
| Don (ros. Дон, starożytny Tanais) – rzeka w południowej Rosji. Długość – 1950 km, powierzchnia zlewni – 422 000 km², średni przepływ – 935 m³/s. Źródła rzeki znajdują się w północno-wschodniej części Wyżyny Środkoworosyjskiej. Początkowo płynie w kierunku południowo-wschodnim do Woroneża, a potem południowo-zachodnim aż do ujścia. W górnym biegu płynie wąską doliną, potem rozlewa się szeroko na terenach nizinnych, znaczną część jego biegu zajmuje Zbiornik Cymlański (ok. 2600 km²). | |
| Doniec, ros. Северский Донец, ukr. Сіверський Донець, rzeka w Rosji i na Ukrainie, prawy (najdłuższy) dopływ Donu o długości 1 053 km i powierzchni dorzecza 98 900 km². Rzeka wypływa ze źródeł na południowych zboczach Wyżyny Środkoworosyjskiej, płynie skrajem Wyżyny Donieckiej, a do Donu uchodzi na południe od miejscowości Ust'-Donieck. Doniec jest żeglowny na odcinku 220 km od ujścia. W górnym biegu rzeki znajduje się Zbiornik Pieczenieski. | |
| Dwina (ros. Северная Двина, Siewiernaja Dwina, Dźwina Północna) – rzeka w północnej Rosji. Powstaje z połączenia Suchony i Jugu. Płynie po terenach nizinnych z licznymi rozlewiskami i odnogami. Uchodzi do Zatoki Dwińskiej Morza Białego, tworząc deltę o powierzchni 900 km². Główne dopływy: prawe Wyczegda Pinega lewe Waga Większe miasta położone nad rzeką: Wielki Ustiug, Kotłas, Archangielsk. Spławna na całej długości, ale przez 6 miesięcy w roku pokryta lodem. | |
| Elgygytgyn (ros. Эльгыгытгын, spotykana również pisownia El’gygytgyn) – jezioro meteorytowe w azjatyckiej części Rosji, w Czukockim Okręgu Autonomicznym. Nazywane przez Czukczów białym jeziorem. Leży w północnej części Płaskowyżu Anadyrskiego na wysokości 489 m n.p.m. , powierzchnia 119 km², maksymalna głębokość 169 m, zasilanie głównie śniegowe. Średnica wynosi 18 km. Wiek krateru ocenia się na 3,5 mln lat. Z jeziora Elgygytgyn wypływa rzeka Enmywaam, jedna z rzek tworzących Biełą. Przypisy | |
| Elton (Эльтoн) - bezodpływowe, słone jezioro położone na Nizinie Nadkaspijskiej, w rosyjskim obwodzie wołgogradzkim, niedaleko granicy z Kazachstanem. Powierzchnia jeziora wynosi 152 km², a jego maksymalna głębokość - w zależności od pory roku - waha się od 0,2 do 1 metra. Wykorzystywane do wydobywania soli, a także do balneologicznego leczenia sanatoryjnego. | |
| Indygirka – rzeka w Jakucji w Federacji Rosyjskiej. Ma 1 726 km długości i dorzecze o powierzchni ponad 360 000 km². Uchodzi do Morza Wschodniosyberyjskiego. Średni roczny przepływ u ujścia 1810 m³/s (min. 3 m³/s, max. 11500 m³/s). Powstaje z połączenia rzek Taryn-Juriach i Chastach, płynie w kierunku północnym przez Wyżynę Ojmiakońską, przełamuje się przez Góry Czerskiego i Góry Momskie, tworząc liczne progi, a w dolnym biegu przepływa przez Nizinę Abyjską i Nizinę Jańsko-Indygirską. | |
| Irtysz – rzeka w azjatyckiej części Rosji (2010 km), w północno-wschodnim Kazachstanie (1835 km) i w zachodnich Chinach (525 km). Lewy dopływ Obu. Długość - 4248 km, powierzchnia zlewni - 1643 tys. km², średni przepływ u ujścia – 2260 m³/s. Wypływa jako Czarny Irtysz z lodowców na południowo-zachodnich zboczach Ałtaju Mongolskiego w Chinach, niedaleko granicy z Mongolią. Płynie na zachód i przecina granicę chińsko-kazachską. | |
| Iset – rzeka w Rosji. Lewy dopływ Tobołu. Przepływa przez terytorium obwodu swierdłowskiego, kurgańskiego i tiumeńskiego. Długość – 606 km. Zlewnia – 58,9 tys. km². Miasta nad rzeką: Jekaterynburg, Kamieńsk Uralski, Katajsk, Dałmatowo i Szadrinsk. | |
| Iszym – rzeka w północnym Kazachstanie i w Rosji zauralskiej, lewy dopływ Irtyszu. Długość - 2450 km, powierzchnia zlewni - 177 tys. km², średni przepływ (215 km od ujścia) - 56,3 m³/s, maksymalny przepływ - 686 m³/s. Reżim śnieżny z maksimum w maju i czerwcu. Źródła Iszymu leżą w górach Nijaz w północnej części centralnego Pogórza Kazachskiego. W górnym biegu w większości obiera kierunek zachodni oraz północno-zachodni i płynie w wąskiej dolinie o stromych brzegach, przecinając m. in. | |
| Iżma – rzeka płynąca w Rosji przez terytorium Republiki Komi. Jej źródła znajdują się na Wyżynie Lem'junskiej na zachód od Troicko-Pieczorska. Jej długość wynosi 531 km, przepływa przez Uchtę. Wpada do Peczory na wysokości wsi Ust'-Iżma (Усть-Ижма). Nazwa tej rzeki, podobnie jak rzeki Tojmy, pochodzi od nieznanego ludu, zamieszkującego jej okolice zanim zostały one zasiedlone przez ludy ugrofińskie. | |
| Jezioro Gęsie (ros. Гусиное озеро, Gusinoje oziero, bur. Галута нуур, Galuta nuur) – słodkowodne jezioro w Azji, położone na terytorium Buriacji w Rosji. Długość 24 km, powierzchnia 163 km², głębokość do 28 m. Na północno-wschodnim brzegu jeziora leży miejscowość Gusinooziorsk. | |
| Jezioro Kieret - jezioro w północno-zachodniej Rosji, w północnej części należącej do tego państwa Republiki Karelii, w rejonie łouchskim. Jezioro leży na wysokości 91 m n.p.m. , ma powierzchnię 223 km². Średnia głębokość to 4 - 5 m. Maksymalna długość - 44 km. , szerokość do 19 km. Kieret posiada silnie rozwiniętą linię brzegową. Na jeziorze znajdują się ponad 130 wysp, o łącznej powierzchni 52 km². Jezioro Kieret jest wykorzystywane do połowu ryb. | |
| Jezioro Kurylskie – jezioro wulkaniczne w azjatyckiej części Rosji, na południowym krańcu Kamczatki. Położone w kalderze między Iczyńską Sopką i Kambalnym. Jezioro zajmuje powierzchnię 77,1 km². Średnia głębokość wynosi 176 m, a głębokość maksymalna 306 m. Poziom lustra wody zmienia się w zależności od pory roku, najwyższy poziom na przełomie maja i czerwca, natomiast najniższy w kwietniu, różnica poziomów wynosi średnio 1,3 m. | |
| Jezioro Sienieskie – jezioro w Rosji, w obwodzie moskiewskim. Powstało w trakcie rozpoczętej w roku 1826 budowy kanału pomiędzy rzekami Sestra oraz Istra. Kanał ten miał ułatwić transport kamienia budowlanego z Wołgi na budowę Cerkwi Chrystusa Zbawiciela w Moskwie. Budowa trwała 25 lat, w trakcie niej wybudowano również trzy kamienne śluzy. Transport wodny tym kanałem nie wytrzymał konkurencji z koleją i został zarzucony. | |
| Jug – rzeka na północy europejskiej części Rosji po połączeniu z Suchoną tworzy Dwinę. Źródła w Uwałach Północnych. Nazwa pochodzi z języka fińskich mieszkańców jej dorzecza i oznacza rzekę (fin. joki). | |
| Kanał Gribojedowa – kanał w Sankt Petersburgu, zbudowany w 1739 na bazie rzeki Kriwusza. Kanał rozpoczyna swój bieg od rzeki Mojka nieopodal Pola Marsowego, aby ostatecznie znaleźć swoje ujście w rzece Fontanka. Jego długość wynosi około 5 km, a szerokość dochodzi do 32 m. W latach 1764-1790 kanał został pogłębiony a brzegi wzmocnione i pokryte granitem. W 1883 nad kanałem zginął car Aleksander II, zamordowany przez terrorystyczne skrzydło organizacji Wola Ludu. | |
| Kanał im. Moskwy – kanał wodny w Rosji łączący rzekę Moskwę z Wołgą o długości 128 km. Kanał został oddany do użytku 15 czerwca 1937 jako Kanał Moskwa–Wołga im. Józefa Stalina. Budowa trwała 4 lata i 8 miesięcy, budowali go więźniowie specjalnie stworzonego w tym celu łagru w mieście Dmitrów. Od 1947 nosi nazwę Kanał im. Moskwy. Kanał ma duże znaczenie gospodarcze. | |
| Ket (ros. Кеть lub Большая Кеть) - rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Obu. Przepływa po Nizinie Zachodniosyberyjskiej, przez terytorium Kraju Krasnojarskiego i obwodu tomskiego. Do Obu wpada dwoma ujściami: Togurskim - poniżej miasta Kołpaszewo i Narymskim w okolicy miasta Narym. Długość - 1621 km, powierzchnia zlewni - 94,3 tys km², średni przepływ 560 m³/s. Zamarza na okres od końca października aż do początku maja. Żeglowna na odcinku 737 km. | |
| Keta (ros. Кета, również Хита) jest dużym słodkowodnym jeziorem w rejonie tajmyrskim (dołgańsko-nienieckim) w Kraju Krasnojarskim w azjatyckiej środkowej części Rosji, w zachodniej części gór Putorana, jego powierzchnia wynosi 452 km². Z jeziora wypływa rzeka Rybna (ros. Рыбная) wchodząca w skład dorzecza rzeki Piasiny. | |
| Kirenga – rzeka w Rosji, w obwodzie irkuckim, prawy dopływ Leny. Długość 746 km, powierzchnia dorzecza 46 600 km², średni roczny przepływ przy ujściu 680 m³/s. Źródła w Górach Bajkalskich, płynie w kierunku północnym, u ujścia do Leny leży miasto Kireńsk. Spławna na prawie całej długości, żeglowna od 480 km od ujścia. Zamarza od października do maja, zasilanie głównie deszczowe. | |
| Kondoma – rzeka w azjatyckiej części Rosji. Przepływa przez obwód kemerowski. Źródła znajdują się na stokach Bijskiej Grzywy. Uchodzi do rzeki Tom nieopodal Nowokuźniecka. Nad rzeką leżą miasta: Tasztagoł, Osinniki, Kałtan oraz osiedla Mundybasz i Kuziediejewo. Dopływy: Mundybasz, Tiesz, Tielbies. | |
| Kostroma - rzeka w Rosji przeduralskiej, lewy dopływ Wołgi w zlewisku Morza Kaspijskiego. Długość - 354 km. Większe miasta: Soligalicz, Buj, Kostroma (to trzecie u zbiegu rzeki Kostromy z Wołgą). | |
| Kowda – rzeka na północy europejskiej części Rosji, na granicy obwodu murmańskiego i Karelii. Długość - 233 km, powierzchnia zlewni - 26100 km². Wypływa z jeziora Topoziero na wysokości 109 m n.p.m. , wpada do Morza Białego w rejonie zatoki Kandałaksza. Na rzece wybudowano trzy elektrownie wodne o łącznej mocy 336 MW i trzy zbiorniki retencyjne: Kumski, Jowski i Kowdozierski. | |
| Kubań – rzeka w Rosji, w zachodniej części Przedkaukazia, na terenach Republik: Adygejskiej i Karaczajsko-Czerkieskiej. Długość – 906 km, powierzchnia zlewni – 61 tys. km², średni roczny przepływ: 413 m³/s. Główne dopływy – Łaba, Urup, Teberda, Bieła (l.). Rzeka wypływa ze stoków Elbrusu w północnym Kaukazie i uchodzi deltą o powierzchni 4,3 tys. km² do Morza Azowskiego. Płynie przez Nizinę Kubańską szeroką doliną z licznymi rozlewiskami i starorzeczami. | |
| Łama - jezioro w azjatyckiej części Rosji, otoczone przez góry Putorana, położone na wysokości 180 m n.p.m. Powierzchnia - 2000 km², maksymalna głębokość - 128 m. | |
| Ławoziero – czwarte co do wielkości jezioro w obwodzie murmańskim położone w centrum Półwyspu Kolskiego. Od zachodu graniczy z górskim masywem Łowozierskich Tundr. Z jeziora wypływa rzeka Wronia wpadająca do Morza Barentsa. | |
| Łować – rzeka w obwodzie witebskim na Białorusi oraz pskowskim i nowogrodzkim obwodach Rosji. Długość 530 km. Zlewnia 21 900 km², średni przepływ przy ujściu 169 m³/с. Należy do zlewiska Bałtyku. | |
| Ługa - rzeka płynąca przez obwód leningradzki i nowgorodzki Rosji. Długość - 353 km, powierzchnia zlewni - 13,2 tys. km². Wypływa z Błot Tiesowskich i uchodzi do Zatoki Fińskiej. Zasilanie mieszane z przewagą śniegowego. Skuta lodem od grudnia do kwietnia. Żeglowna na wybranych odcinkach - w sumie 173 km. Nad Ługą leżą miasta: Ługa i Kingisepp. U ujścia rzeki, w miejscowości Ust-Ługa, Rosjanie budują najnowocześniejszy i największy port morski w regionie. Ma on być gotowy w 2015 roku. | |
| Manycz (ros. Маныч, Zachodni Manycz, ros. Западный Маныч - Zapadnyj Manycz) - rzeka w południowej Rosji europejskiej, lewy dopływ Donu w zlewisku Morza Azowskiego. Długość - 219 km (według innych danych 420 km), powierzchnia zlewni - 35,4 tys. km², z czego 2060 km² zajmują jeziora. Reżim śniegowy. Rzeka stanowi część systemu wodnego Manycza. Zachodni Manycz wypływa z jeziora Manycz-Gudiło. | |
| Manycz-Gudiło (t. Gudiło, Wielki Manycz, ros. Маныч-Гудило, Большой Маныч, Гудило) - słone jezioro w południowej Rosji europejskiej, na granicy Kałmucji, Kraju Stawropolskiego i obwodu rostowskiego, w zlewisku Morza Azowskiego. Przeciętna powierzchnia - 344 km², średnia głębokość - 0,6 m, wysokość lustra wody - 10 m n.p.m. Jezioro Manycz-Gudiło leży w środkowej części Obniżenia Kumsko-Manyckiego. Ma podłużny kształt, rozciąga się na osi NW-SE, ma błotniste i zarastające brzegi. | |
| Medvedica (ros. Медведица́) – lewy dopływ Donu mający swe źródła w obwodzie saratowskim i wpadającym do Donu powyżej miejscowości Serafimowicz, przez którą w czasie II wojny światowej przebiegał Front Doński. | |
| Mga – rzeka w północno-zachodniej Rosji w obwodzie leningradzkim o długości 77 km. Mga jest lewym dopływem Newy. Największym miastem położonym nad rzeką jest Mga. | |
| Moskwa – rzeka w europejskiej części Rosji. Większe miasta położone nad rzeką: Moskwa, Kołomna. Moskwa jest połączona z Wołgą Kanałem im. Moskwy. Rzeka wykorzystywana jest do produkcji energii elektrycznej. | |
| Mulanka – rzeka w Rosji, lewy dopływ Kamy. Długość – 52 km, powierzchnia zlewni – 460,7 km². Główne dopływy: lewe: Ryż, Pyż prawe: Malinowka, Kamienka, Moś, | |
| Nica – rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Tury. Płynie po Nizinie Zachodniosyberyjskiej, przez terytorium obwodu swierdłowskiego. Powstaje przez połączenie rzek Nejwa i Rież. Długość rzeki – 262 km, wraz z Nejwą – 556 km. Powierzchnia zlewni 22 300 km². Średni przepływ na 165 km od ujścia, w okolicach miasta Irbit – 42,5 m³/s. Zasilanie w przeważającej części śniegowe. Skuta lodem od początku października do końca kwietnia. Żeglowna. | |
| Niuk - jezioro w północno-zachodniej Rosji, w zachodniej części należącej do tego państwa Republiki Karelii, w rejonie mujezierskim. Jezioro leży na wysokości 134 m n.p.m. , ma powierzchnię 214-230 km². Maksymalna głębokość to 40 m, a średnia - 8,6 m. Na jeziorze znajdują się liczne wyspy. Jezioro Niuk jest wykorzystywane do połowu ryb. Zamarznięte od listopada do końca marca lub kwietnia. | |
| Ochta – rzeka w północno-zachodniej Rosji w obwodzie leningradzkim. Długość ok. 99 km, powierzchnia dorzecza ok. 768 km². Ochta jest najdłuższym prawym dopływem Newy. | |
| Oka, rzeka w Rosji, prawy (najdłuższy) dopływ Wołgi o długości 1 498,6 km i powierzchni dorzecza 245 tys. km². Rzeka wypływa ze źródeł na Wyżynie Środkoworosyjskiej, na północ od Kurska, a do Wołgi uchodzi w Niżnym Nowogrodzie. Oka jest żeglowna na odcinku 1200 km, a na długości 100 km jest skanalizowana. | |
| Olokma, też: Olekma – rzeka w Rosji, w obwodzie czytyjskim, amurskim i Jakucji, prawy dopływ Leny. Długość 1436 km, powierzchnia dorzecza 210 tys. km², średni roczny przepływ przy ujściu 1950 m³/s. | |
| Onega (ros. Онежское озеро, Onieżskoje oziero, także Онегo, Oniego, wep. Änine, karel. Oniegu, fin. Ääninen lub Äänisjärvi) - drugie co do wielkości jezioro w Europie, położone w północno-zachodniej Rosji, między Jeziorem Ładoga i Morzem Białym. Powierzchnia 9720 km², długość 248 km, szerokość 80 km, maksymalna głębokość 127 m. Posiada ok. | |
| Onega ros. Онега, Oniega – rzeka na północy europejskiej części Rosji o długości 416 km i powierzchni dorzecza 56 900 km. Rzeka wypływa z jeziora Łacza (na wschód od jeziora Onega), w dolnym biegu (75 km od ujścia) płynie na odcinku ok. 20 km dwiema odnogami: Wielką Onegą i Małą Onegą, a w mieście Onega uchodzi do Zatoki Oneskiej, tworząc deltę . Onega jest spławna i żeglowna na niektórych odcinkach. Główne dopływy: lewe: Kiena, Iksa, Sywtuga, Koża, prawe: Wołoszka, Mosza, Kodina. | |
| Onon – rzeka we wschodniej Mongolii, a następnie w Rosji, po połączeniu na terenie Rosji z rzeką Ingodą tworzy rzekę Szyłkę, prawy dopływ Amuru. Długość: 818 km (w tym 298 km w Mongolii), powierzchnia zlewni: około 94 010 km². Nad górnym Ononem znajdowały się na przełomie XII/XIII w. etniczne ziemie niewielkiego plemienia zwanego Mongołami i tu urodził się Czyngis-chan. Stąd też zaczęła się ekspansja Mongołów i jednoczenie przez nich ludów Wielkiego Stepu. | |
| Ożogino – płytkie jezioro słodkowodne w azjatyckiej części Rosji, w północno-wschodniej Jakucji, na Nizinie Abyjskiej, u południowych podnóży Połousnego Kriażu. Jezioro zajmuje powierzchnię 157 km². Zamarza na przełomie września i października, taje dopiero w czerwcu. Wody jeziora są zasilane głównie opadami deszczu i topniejącym śniegiem. Z jeziora wypływa rzeka Ożogin, lewy dopływ Indygirki. | |
| Piaoziero - jezioro w północno-zachodniej Rosji, w północnej części należącej do tego państwa Republiki Karelii, w rejonie łouchskim. Na Piaozierze znajdują się liczne wyspy o łącznej powierzchni 186 km². | |
| Pjana - rzeka rosyjska leżąca w dorzeczu Sury - prawego dopływu Wołgi. Jej długość wynosi 436 km, a powierzchnia dorzecza 8060 km². Ciekawą cechą rzeki jest fakt, że płynie ona prawie koliście. Płynąc, zatacza wielki krąg i uchodzi do Sury zaledwie 30 km od własnych źródeł. | |
| Podkamienna Tunguzka (ros. Подкаменная Тунгуска, Podkamiennaja Tunguska, inne nazwy Sriedniaja Tunguska, Czułakan, w górnym biegu Katanga) – rzeka w Rosji. Prawy dopływ Jeniseju. Rzeka wypływa z południowej części Wyżyny Środkowosyberyjskiej jako Katanga, potem płynie w kierunku północno-zachodnim. W środkowym i dolnym biegu koryto zwęża się i obfituje w progi. Rzeka jest żeglowna na długości 1146 km od miejscowości Wanawara. | |
| Pskowa – rzeka w północno-zachodniej Rosji, prawy dopływ Wielikalej. Ma długość 102 km. Przepływa m. in. przez Toroszino, Czernjakowicz, Golubowo. Wpada do Wielikaja w Pskowie. | |
| Pyszma – rzeka w Federacji Rosyjskiej na Syberii Zachodniej. Prawy dopływ Tury. Wypływa z jeziora Kluczi na wschodnich stokach Środkowego Uralu, w okolicach Wierchniej Pyszmy. Płynie przez terytorium obwodu swierdłowskiego i tiumeńskiego. Długość rzeki – 603 km, zlewnia – 19,7 tys. km², średnia przepływ – 34 m³/sek. Wiosenny przybór wód – od kwietnia do maja. Pod lodem od listopada do kwietnia. W biegu rzeki trzy zbiorniki retencyjne, w tym zbiornik biełojarski z hydroelektrownią biełojarską. | |
| Razdolnaja – rzeka o długości 242 km na rosyjskim Dalekim Wschodzie. | |
| Samara – rzeka w Rosji przeduralskiej, lewy dopływ Wołgi w zlewisku Morza Kaspijskiego. Długość wynosi 594 km, powierzchnia zlewni – 46,5 tys. km². Spławna, przy ujściu również żeglowna. Rzeka wypływa na wyżynie Obszczyj Syrt, na północny zachód od Orenburga, a w Samarze uchodzi do Zbiornika Saratowskiego na Wołdze. Główne dopływy: lewe: Soroczka, Buzułuk, Sjezżaja, prawe: Bolszoj Uran, Małyj Uran, Tok, Borowka, Wielki Kiniel. | |
| Seliger - jezioro w Rosji. Jedną z wysp na jeziorze jest Stołobnyj, na której w XVI w. żył pustelnik, późniejszy święty mnich Nilus ze Stołobny. Dla jego upamiętnienia w 1594 został założony monaster męski - Pustelnia Niłowo-Stołobieńska. 15px Osobny artykuł: Pustelnia Niłowo-Stołobieńska. W latach 1939-1940 w zabudowaniach skasowanego w 1928 monasteru funkcjonował obóz NKWD dla polskich jeńców wojennych Ostaszków. Powierzchnia jeziora wynosi 212 km², głębokość dochodzi do 24 m. | |
| Suchona – rzeka na północy europejskiej części Rosji na wschód od Jeziora Ładoga uważana za górny bieg Dwiny, którą tworzy po połączeniu z rzeką Jug. Nazwa tej rzeki, podobnie jak rzeki Iżmy, pochodzi od nieznanego ludu, który zamieszkiwał północną Rosję i Syberię zanim pojawiły się tam ludy słowiańskie i ugrofińskie. Charakterystyczne dla pozostałej po nim najstarszej warstwy nazewniczej, dotyczącej rzek, są nazwy zakończone na -na, -ma, -ga, -enga i -ksa. Rzeka wypływa z Jeziora Kubieńskiego. | |
| Swijaga – rzeka o długości 375 km w europejskiej części Rosji, prawy dopływ Wołgi. | |
| Swijażsk - wieś w Rosji, w Tatarstanie. Miasto od XVI wieku do 1932 roku. | |
| Szeksna (ros. Шексна́) – lewy dopływ Wołgi mający swe źródła w Jeziorze Białym, w obwodzie wołogodzkim, na terenie Rosji. | |
| Szyłka – rzeka w południowej Syberii, płynąca przez Kraj Zabajkalski w Rosji. Szyłka powstaje z połączenia rzek Onon i Ingoda. W miejscu w którym rzeka łączy się z Arguniem, na granicy chińsko-rosyjskiej, swój bieg rozpoczyna Amur. Rzeka jest spławna na całej długości. | |
| Toboł – rzeka w Rosji zauralskiej i w północnym Kazachstanie, lewy dopływ Irtyszu. Długość - 1591 km, powierzchnia zlewni - 426 tys. km², średni przepływ - 805 m³/s. Toboł ma źródła w zachodniej części Płaskowyżu Turgajskiego, skąd spływa na północny wschód do północnego odcinka Bramy Turgajskiej, po czym wypływa na Nizinę Zachodniosyberyjską. W dorzeczu Tobołu leży około 20 tys. jezior o łącznej powierzchni 9 tys. km². Reżim rzeki jest śniegowy, z maksimum od maja do początku sierpnia. | |
| Todża, także Azas – jezioro polodowcowe w azjatyckiej części Rosji, w Tuwie, w zachodniej części Kotliny Todżyńskiej. Jezioro zajmuje powierzchnię 51,6 km². Poziom lustra wody zmienia się w zależności od pory roku, najwyższy poziom w czerwcu, natomiast najniższy na przełomie marca i kwietnia, różnica poziomów wynosi średnio 1,4 m. Jezioro zamarza na początku listopada i taje w drugiej połowie maja. | |
| Tosna – rzeka w Rosji w obwodzie leningradzkim o długości 121 km. Tosna jest lewym dopływem Newy. Największe miasta położone nad rzeką: Tosno, Nikolskoje oraz Otradnoje. | |
| Tułoma – rzeka na Półwyspie Kolskim, w obwodu murmańskim. Pokrywa się lodem między końcem grudnia a lutym. Topnienie i spływ lodu od kwietnia do początku czerwca. Tułoma wykorzystywana jest do spławu drewna. Na rzece wybudowano dwie elektrownie wodne: Górnotułomska Elektrownia Wodna (oddana do eksploatacji w 1966 r. , moc 268 MW), oraz Dolnotułomska Elektrownia Wodna (oddana do eksploatacji w 1938 r. , moc 57,2 MW). Rzeka była słynna z połowu łososi z rocznym odłowem przekraczającym 100 ton. | |
| Tym – rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Obu. Przepływa przez terytorium Kraju Krasnojarskiego i obwodu tomskiego. Długość rzeki – 950 km, powierzchnia zlewni – 32 300 km², średni przepływ 250 m³/s. Główne dopływy: Kosies i Sangilka. Miejscowości położone nad rzeką: Wianżilkynak, Napas, Mołodiożnyj, Niegotka, Ust-Tym. Wbrew nazwie wieś Tymsk leży nie nad Tymem, a nad Obem, kilka kilometrów dalej niż ujście Tymu. | |
| Uda – rzeka w Buriacji, we wschodniej Syberii, Kraj Chabarowski, dopływ Selengi – wpada do niej w pobliżu miasta Ułan Ude. Długość 467 km. | |
| Umba - rzeka na Półwyspie Kolskim, w obwodzie murmańskim, w Rosji. Ma 123 km długości, wypływa z jeziora Umboziero, uchodzi do Zatoki Kandałaksza. | |
| Umboziero to najgłębsze i drugie pod względem powierzchni jezioro na Półwyspie Kolskim położone w Rosji. Jezioro jest położone w tektonicznej rozpadlinie pomiędzy Chibinami na zachodzie i Łowozierskimi Tundrami na wschodzie. Zamarza pod koniec listopada, rozmarza na przełomie maja i czerwca. Brzegi są porośnięte tajgą. Powierzchnia: 419,4 km² Długość: 45 km Szerokość: 12 km Głębokość: średnia 15 m, maksymalna 115 m Wysokość lustra wody: 149 m n.p.m. | |
| Wach – rzeka w azjatyckiej części Rosji, na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, w Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym – Jugrze. Wach jest prawym dopływem Obu, wpada do niego w pobliżu (ok. 10 km) Niżniewartowska. Rzeka ma 964 km długości, a jej dorzecze 76 700 km². Spławna, żeglowna od miejscowości Larjak. Główne dopływy: Kułynigoł, Sabun, Kolikjegan – lewe, Bolszoj Miegtygjegan – prawy. | |
| Waga – rzeka na północnym zachodzie europejskiej części Rosji, lewy dopływ Dwiny o długości 575 km i powierzchni dorzecza 44 800 km². Rzeka wypływa z bagien na wschód od Grzędy Charowskiej, płynie przez Nizinę Dwińską, a do Dwiny uchodzi na północ od miejscowości Szydrowo. Waga jest żeglowna na odcinku ok. 350 km od ujścia. Doliną rzeki przebiega droga samochodowa z Moskwy do Archangielska. Główne dopływy: lewe: Wiel, Puja, Padienga, Led', Sjuma, Nielenga, prawe: Dwinica, Kułoj, Ustja, Szenga. | |
| Waszka (ros. Ва́шка) – rzeka w europejskiej części Rosji, w Republice Komi i Obwodzie archangielskim, lewy dopływ rzeki Mezeń. Długość rzeki wynosi 605 km, powierzchnia dorzecza 21 000 km². Średni roczny przepływ w odległości 58 km od ujścia wynosi 184 m³/s. | |
| Wielka, Wielikaja – rzeka na zachodzie europejskiej części Rosji o długości 430 km i powierzchni dorzecza 25 200 km². Rzeka wypływa ze źródeł w południowej części Wysoczyzny Bieżanickiej, w górnym biegu przepływa 17 jezior, a na północny zachód od Pskowa uchodzi do Jeziora Pskowskiego, tworząc deltę. Wielika jest spławna i żeglowna na odcinku 40 km od ujścia. W jej korycie (w górnym i dolnym biegu) znajdują się liczne progi i kamieniska. | |
| Witim – rzeka w azjatyckiej części Rosji, w Buriacji i obwodzie irkuckim, prawy dopływ Leny, długość 1837 km (z Witimkanem 1978 km), powierzchnia dorzecza 225 tys. km², średni roczny przepływ u ujścia 2200 m³/s. Powstaje z połączenia rzek Czyna i Witimkan na Płaskowyżu Witimskim, płynie w kierunku północnym, przełamując się przez Góry Stanowe, następnie w dolinie oddzielającej wyżyny Północnobajkalską i Patomską, uchodzi do Leny, dzieląc się na ramiona. | |
| Wodłoziero - jezioro w północno-zachodniej Rosji, w południowo-wschodniej części należącej do tego państwa Republiki Karelii, w rejonie pudożskim. Jezioro leży na wysokości 136 m n.p.m. , ma powierzchnię 322 km². Największa długość to 36,2 km. , zaś największa szerokość - 15,9 km. , a średnia głębokość - 4 m. Na jeziorze znajdują się 196 wysp. Jezioro Wodłoziero jest wykorzystywane do połowu ryb. Z jeziora Wodłoziero wypływa rzeka Wodła, wpadająca do jeziora Onega. | |
| Wschodni Bosfor − rosyjska cieśnina o długości 9 km, oddzielająca Wyspę Rosyjską od stałego lądu i Półwyspu Murawiowa-Amurskiego. Cieśnina łączy dwie części Zatoki Piotra Wielkiego: Zatokę Amurską i Zatokę Ussuryjską. | |
| Wyczegda – rzeka w europejskiej części Rosji, prawy (najdłuższy) dopływ Dwiny o długości 1130 km i powierzchni zlewni 121 000 km². Rzeka wypływa ze źródeł na południowym krańcu Grzbietu Timańskiego, a do Dwiny uchodzi koło miasta Kotłas. Wyczegda jest spławna i żeglowna 959 km od ujścia wiosną oraz 693 km latem i jesienią. W dorzeczu rzeki znajduje się ponad 6000 niewielkich jezior. Główne dopływy: lewe: Niem, Siewiernaja Kieltma, Łokczym, Sysoła, prawe: Wol, Wiszera, Wym. | |
| Wyszera - rzeka w Rosji w Kraju Permskim. Lewy dopływ Kamy o długości 415 km i powierzchni zlewni 31200 km². Wyszera zamarza w późnym październiku lub wczesnym listopadzie i pozostaje zamarznięta do kwietnia. W zlewni Wyszery znajdują się złoża diamentów. | |
| Zatoka Amurska (ros. Амурский залив, Amurskij zaliw) – jedna z zatok, na które dzieli się rosyjska Zatoka Piotra Wielkiego, stanowi jej północno–zachodnią część. Ma ok. 65 km długości i 10–20 km szerokości, a jej średnia głębokość to 20 metrów. Z sąsiednią Zatoką Ussuryjską łączy ją cieśnina Wschodni Bosfor, do zatoki uchodzą rzeki Razdolnaja i Amba. Nad zatoką zlokalizowane są liczne sanatoria, uzdrowiska i ośrodki wypoczynkowe. Na wschodnim brzegu położone jest miasto Władywostok. | |
| Zatoka Bajdaracka (ros. Байдарацкая Губа, Bajdarackaja guba) – zatoka Morza Karskiego, położona na zachód od półwyspu Jamał. Długość około 180 km, szerokość około 78 km, maksymalna głębokość do 20 m. Do zatoki Bajdarackiej uchodzi rzeka Kara, Bajdarata, stanowiąca północną część granicy Europa-Azja oraz kilka mniejszych rzek. Zimą zamarza, po szczególnie mroźnych zimach i wschodnim chłodnym wietrze także latem jest pokryta lodem lub zbitą krą lodową. | |
| Zatoka Oneska (ros. Онежская губа, Онежский залив) – zatoka Morza Białego w północno-zachodniej Rosji. Ma 185 km długości, 50-100 km szerokości, 16 metrów średniej i 36 metrów maksymalnej głębokości. Do zatoki uchodzą rzeki Onega, Kiem i Wyg. Na wodach zatoki leżą liczne wyspy, największe są Wyspy Sołowieckie. Z zatoki prowadzi wejście do Kanału Białomorsko-Bałtyckiego. | |
| Zbiornik Rybiński (ros. Рыбинское водохранилище, Rybinskoje wodochraniliszcze) – duże jezioro zaporowe w Rosji przy ujściu rzek Szeksna i Mołoga do Wołgi. Budowa rybińskiego węzła energetycznego, dla którego utworzono Zbiornik Rybiński, rozpoczęła się w 1935 r. Oficjalne otwarcie nastąpiło 13 kwietnia 1941, ale napełnianie zbiornika trwało do 1947 r. W tym czasie zatopiono: 3645 km² lasów, 663 wioski i jedno miasto. | |
| Zeja – rzeka w Rosji, lewy dopływ Amuru. Długość rzeki wynosi 1242 km. Swoje źródła ma w Górach Stanowych. Na rzece zbiornik retencyjny i elektrownia wodna o mocy 1290 MW. | |
| Złoty Róg – zatoka u brzegów Wyspy Rosyjskiej, w pobliżu Władywostoku. Od Zatoki Piotra Wielkiego, w której położona jest Wyspa Rosyjska, oddziela ją od północnego wschodu Półwysep Szkota, od wschodu i północnego wschodu Przylądek Goldobina i od zachodu Przylądek Tigrowy. Zatoka ma 7 km długości i 2 szerokości, a średnia głębokość to 20-27 m. | |